Docenten Nederlands 15-18 | niveau 2 | Het instituut

Introductie

Vincent Bijlo is cabaretier, radiomaker en schrijver. Hij debuteert met Het instituut in 1998. Daarna schreef hij nog drie romans en een bundel columns: Achttienhoog (2001), De woordvoerder (2003), Kort door de bocht (2005) en De Ottomaanse herder (2009). Zijn werk kenmerkt zich door bijtende humor en zelfspot, waarbij zijn blind-zijn een belangrijke rol speelt. Er zit soms een bittere bijsmaak aan de humor van Bijlo. In zijn boeken is zijn alter ego, Otto Iking, de hoofdpersoon. Sinds korte tijd gaat Bijlo naast zijn blind-zijn ook steeds slechter horen.

Inhoud

Let op: onderstaande tekst bevat belangrijke details over de afloop van het verhaal.
In Het Instituut lezen we over de belevenissen van Otto Iking. Hij zit in de laatste klas van de lagere school (basisschool) van het instituut voor blinden en slechtzienden in Bussum. We krijgen een portret van Otto en zijn medeleerlingen uit huisje 1, De Vink, ook wel De Blinde Vink genoemd. De onderlinge relaties, de ontluikende puberteit, de streken die de jongens uithalen, staan allemaal in het teken van het leren omgaan met de handicap. Otto wil zich daardoor niet laten beperken.
Belangrijk is het halen van een diploma stoklopen, want daarmee mag je ook naar het dorp, buiten het instituut. Otto doet examen en ontsnapt vervolgens aan zijn begeleider. Hij belandt in het ziekenhuis, omdat hij wordt aangereden door een strooiwagen.
's Avonds in het huis maakt Otto radio met zijn Jostikit. Hij wordt ontdekt als radiocommentator en krijgt zelfs een radiocolumn bij de AVRO. De vraag die Otto bezighoudt is, of hij het instituut kan verlaten en naar de ziendenschool mag. Op hulp van zijn ouders moet hij niet rekenen, want zijn moeder heeft een alcoholprobleem en zijn vader is een sul, die geen verantwoordelijkheid aankan. Uiteindelijk steekt Otto het blindeninstituut in brand.

Moeilijkheid

De omvang van het boek is voor N1- en N2-lezers aantrekkelijk, omdat het slechts 136 bladzijden heeft. De hoofdstukken bestaan uit enkele bladzijden en zijn een verzameling absurde en grappig beschreven gebeurtenissen. De gebeurtenissen staan in chronologische volgorde. N1-lezers moeten wel eerst een omschakeling maken naar de wereld van de blinde Otto en de uitdagingen waarvoor hij komt te staan.
Er komen woorden en uitdrukkingen in het boek voor, zoals 'ergens prat op gaan' en 'delegatie', die voor N1- en N2-lezers lastig kunnen zijn. Van de lezer wordt ook enige kennis van de wereld gevergd: zo wordt het omwaaien van de pijnboom verklaard vanuit de natuurkunde, namelijk door het verschil tussen hoge en lage druk. Deze kennis is echter niet noodzakelijk om de gebeurtenissen te begrijpen: een N1-lezer zal deze stukken gewoon overslaan; een N2-lezer zal de verklaring voor waar aannemen. De actualiteit in het boek is de bezetting van de basisschool in Bovensmilde door Molukkers. Bij N3-lezers kan dit realistische decor de vraag oproepen of het gaat om autobiografische jeugdherinneringen van de schrijver. Het cursief gedrukte begin en eind van het boek roept ook vragen op bij de N3-lezer. Omdat de lezer daarna meteen in de huid van de ik-figuur Otto Iking kruipt, is dat voor N2-lezers geen struikelblok; N1-lezers zullen geholpen moeten worden om dit te duiden.