Docenten Nederlands 15-18 | niveau 2 | Het moois dat we delen
Introductie
Ish Ait Hamou (1987) is een Belgische schrijver van Marokkaanse afkomst. Bij het grote publiek verwierf hij, oud-danser, vooral bekendheid als choreograaf en jurylid van het tv-programma So You Think You Can Dance. In 2014 maakte hij zijn debuut in de literaire wereld met de roman Hard hart. Het moois dat we delen (2019) is zijn vierde en naar eigen zeggen meest ‘persoonlijke’ boek. In 2020 ontving hij een van de eretekens die de Vlaamse regering jaarlijks uitreikt aan personen ‘die dankzij hun werk belangrijk zijn voor het imago van Vlaanderen’. Met Het moois dat we delen zet Ait Hamou de lezer aan het denken over maatschappelijke thema’s, zoals migratie en vooroordelen.
Inhoud
De Belgisch-Marokkaanse Soumia is 27 jaar oud als ze vrijkomt uit de gevangenis. Vijf jaar eerder raakte ze ongewild betrokken bij een terroristische aanslag op een busstation, en nu probeert ze haar plaats terug te winnen in een land dat haar voor eeuwig tot ‘de taxi-terroriste’ heeft bestempeld en haar zelfs haar Belgische nationaliteit wil afnemen. Gelukkig is er Hassan, de uitbater van de plaatselijke kruidenierswinkel, die Soumia werkelijk een tweede kans geeft door haar werk aan te bieden.
Op een dag staat Soumia met een tas vol boodschappen bij Luc voor de deur, een oudere man die zijn vrouw door de aanslag op het busstation heeft verloren.
Terwijl Luc en Soumia elkaar beter leren kennen tijdens de wekelijkse bezorging van de boodschappen, vindt de oude Vlaming het steeds moeilijker zich te verhouden tot zijn zwager Albert: een praatgrage kerel die sinds het overlijden van zijn zus niets meer met ‘buitenlanders’ te maken wil hebben. Als Luc op de dag van de jaarlijkse herdenking van de aanslag aan Albert bekent dat hij Soumia heeft ontmoet, leidt dit opnieuw tot een tragische gebeurtenis. Albert ziet geen andere uitweg voor zijn verdriet dan Soumia met een vals boodschappenbriefje naar Lucs huis te lokken en haar daar van het leven te beroven.
Moeilijkheid
Het moois dat we delen is geschreven door een Vlaming, maar dat vormt voor Nederlandse lezers geen enkel probleem. Het taalgebruik is eenvoudig en het verhaal biedt veel identificatiemogelijkheden voor lezers op N1/2, al komt het verhaal voor hen wel wat traag op gang. Voor leerlingen op alle niveaus valt er genoeg te ontdekken op het gebied van opbouw, perspectief en betekenis. N3-lezers komen goed aan hun trekken door de actuele maatschappelijke kwesties die het boek aan de orde stelt, zoals migratie, de multiculturele samenleving en de bescherming tegen terrorisme, al missen zij wellicht de diepgang doordat essentiële perspectieven (zoals dat van het koppel dat de aanslag pleegt en van Albert) ontbreken.
Didactische en letterkundige analyse
|
Dimensies |
Indicatoren |
Toelichting | complicerende factoren |
|
Algemene vereisten |
Bereidheid |
Ondanks de grote en zware maatschappelijke thema’s die het boek aansnijdt, is Het moois dat we delen een ‘klein’ en hoopvol verhaal, met veel aandacht voor de gevoelens en de gedachten van de hoofdpersonen. Pas na ruim 100 pagina’s wordt duidelijk waarvoor Soumia precies is veroordeeld. Dit kunnen met name N1/2-lezers als (te) traag ervaren. Daarentegen biedt het verhaal voor hen genoeg identificatiemogelijkheden, doordat de schrijver een onwerkelijke gebeurtenis dicht bij het leven van alledag heeft gebracht, met alles wat daarbij hoort: een eerste liefde, de wekelijke boodschappen, de voetbalwedstrijden op zaterdag. |
|
|
Interesses |
Dit boek is vooral boeiend voor leerlingen die geïnteresseerd zijn in maatschappelijke thema’s, zoals migratie, en/of menselijke relaties. De emotionele lading van het verhaal en de fijngevoelige verteltrant maken het boek erg geschikt voor liefhebbers van mooie, 'zielige' verhalen. |
|
|
Algemene kennis |
Het moois dat we delen speelt zich af tegen de achtergrond van de terroristische aanslagen op de Brusselse luchthaven Zaventem in 2016. Kennis hierover kan de leerling helpen dit boek op waarde te schatten. Maar ook zonder deze specifieke gebeurtenis in het achterhoofd, zal elke leerling het belang van dit verhaal inzien binnen het hedendaagse migratiedebat. |
|
|
Specifieke literaire en culturele kennis |
Niet vereist, al is het wel een pre als leerlingen al eerder een boek hebben gelezen waarin flashbacks en perspectiefwisselingen voorkomen. |
|
Vertrouwdheid met literaire stijl |
Vocabulaire |
Geen probleem. |
|
|
Zinsconstructies |
Geen probleem. Veel korte, enkelvoudige zinnen. |
|
|
Stijl |
De stijl van Ish Ait Hamou wordt gekenmerkt door eenvoud: korte, beschrijvende zinnen, die de gedachten, gevoelens of omgeving van de hoofdpersonen helder weergeven, afgewisseld door treffende dialogen. Als lezer kun je de ruimte waarin de personages zich bewegen gemakkelijk voor je zien; wellicht speelt de achtergrond van Ait Hamou als danser en choreagraaf hier een rol. Voor geen enkel niveau een probleem. |
|
Vertrouwdheid met literaire personages |
Karakters |
Het verhaal wordt afwisselend vanuit Soumia en Luc verteld, waardoor je als lezer twee kanten van een gedeelde gebeurtenis uit het verleden (en de impact hiervan op het heden) leert kennen. Het is niet moeilijk je in te leven in hun gevoelens en gedachten: Luc is een oudere man die door het verlies van zijn vrouw erg in het verleden leeft, terwijl Soumia als jonge vrouw juist graag naar de toekomst kijkt. Ook de andere personages zijn herkenbaar voor lezers van alle niveaus: de plaatselijke kruidenier met hart voor de klant, fanatieke voetbalsupporters en een stille maar hardwerkende vader, die het beste wil voor zijn kinderen. |
|
|
Aantal karakters |
Een overzichtelijk aantal voor alle niveaus. Naast de hoofdpersonen Soumia en Luc maakt de lezer kennis met Soumia’s vader en broertje, Hassan, de plaatselijke uitbater van de kruidenierswinkel, Albert, de zwager van Luc, en nog enkele bijfiguren. |
|
|
Ontwikkeling van en verhouding tussen de karakters |
De hoofdpersonen zijn Soumia en Luc, die uit twee totaal verschillende werelden komen en wier wegen elkaar kruisen. Beiden ontwikkelen gevoelens voor elkaar waarvan ze dachten dat ze die nooit zouden kunnen voelen. Voor Soumia is dat comfort, voor Luc empathie. Tot slot treedt Luc letterlijk in de voetsporen van Soumia. Dit veelbetekenende einde en de ontwikkeling die eraan voorafgaat, komen ook tot uiting in de vier verschillende delen waaruit het boek is opgebouwd: ‘Zij’, ‘Hij’, ‘Hij & Zij’ en ‘Wij’. |
|
Vertrouwdheid met literaire procedés |
Spanning |
De spanning wordt met name veroorzaakt door het achterhouden van informatie, bijvoorbeeld over wat er in het verleden is voorgevallen waarvoor Soumia is veroordeeld. Voor N1/2-lezers houdt deze onduidelijkheid wel erg lang aan. Daarnaast is er sprake van een constante dreiging, doordat het de vraag is of Soumia en haar broertje buitenshuis nog wel veilig zijn. |
|
|
Chronologie |
Het verhaal wordt chronologisch verteld, afgezien van een aantal, duidelijk gemarkeerde flashbacks (aparte hoofdstukken in cursief) in het eerste deel ‘Zij’, die teruggaan naar de avond en de ochtend voor de aanslag op het busstation. |
|
|
Verhaallijn(en) |
Twee verhaallijnen, die van Soumia en Luc, die in het derde deel (‘Hij & Zij’) samenkomen. Duidelijk gemarkeerd, dus voor alle niveaus te volgen. |
|
|
Perspectief |
Er is sprake van een wisselend ik-perspectief, steeds duidelijk gemarkeerd door de verschillende delen en hoofdstukken waaruit het boek bestaat. Voor lezers van alle niveaus dus goed te volgen. |
|
|
Betekenis |
N1/2-lezers zullen vooral benieuwd zijn naar de reden van Soumia’s veroordeling en hier een mening over vormen. Het is de vraag of zij het einde van het boek volledig kunnen plaatsen. Voor N3-lezers is het interessant om het verhaal breder te trekken, te reflecteren op de maatschappelijke kwesties die het aan de orde stelt en evt. de achtergrond van de schrijver erbij te betrekken. |
|
Relevante bronnen voor docenten |
|
Recensie van Abdelkader Benali in Trouw (op LiteRom) |
|
Externe leestips |
|
Kader Abdolah, De reis van de lege flessen |
|
Auteur docentinfo |
|
Janneke Blok |