Lezen voor de Lijst

Docenten Nederlands 15-18 | niveau 3 | De arkvaarders

Introductie

Anne Provoost schrijft romans, essays en korte verhalen. Ze is lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Zij won met haar werk de Gouden Uil, de Woutertje Pieterse Prijs, de Zilveren Griffel, de Gouden Zoen. Haar roman Vallen werd verfilmd. Voor In de zon kijken kreeg ze driejaarlijkse Cultuurprijs van de Vlaamse Gemeenschap, dat is de voormalige Staatsprijs voor Literatuur. Haar werk is in achttien talen vertaald.
Provoosts roman De arkvaarders (2001) is een hervertelling van het Bijbelverhaal over de zondvloed. 
Bron: anneprovoost.be

Inhoud

Re Jana trekt met haar vader en haar lamme moeder weg van de moerassen in Kanaän: het water blijft stijgen en de vangsten rotten. Er wordt verteld dat in de rotswoestijn diep landinwaarts een reusachtig vaartuig wordt gebouwd, en dat de bouwheer werkvolk zoekt. Voorbij de heuvelruggen, op een plek waar je leegte verwacht, ligt een werf die zich uitstrekt als een vijver. In het midden staat waar aan de moerassen om wordt gelachen: het schip in de woestijn. De arkbouwers, die maar in één god geloven, verwachten een groot onheil. Gaandeweg achterhaalt Re Jana de aard van de rampspoed: alle land zal worden overspoeld. De plaatsen op de ark zijn voorbehouden aan de bouwheer en de zijnen. Cham, de jongste zoon van de bouwheer, belooft Re Jana een plek op het schip. Maar dan komt de ranke Neelata aan op de werf, het meisje dat is voorbestemd om Chams vrouw te worden…
Bron: anneprovoost.be 

Moeilijkheid

De arkvaarders is redelijk moeilijk boek. Het taalgebruik is niet alledaags en lezers op N2 en misschien zelfs N3 zullen daar even aan moeten wennen. N2-lezers zullen zich wellicht ook laten afschrikken door de omvang van het boek (296 pagina's). Zij zullen het boek in eerste instantie alleen lezen als het verhaal van Re Jana, die met haar ouders op zoek gaat naar de ark en daar verliefd wordt op een van de zonen van Noach.
Een N3-lezer zal meer geïnteresseerd zijn in de relaties en machtsverhoudingen tussen de bouwheer en zijn familie enerzijds en de arkbouwers anderzijds. Waarom mag Re Jana geen relatie hebben met Cham en hoe wordt er tegen haar aangekeken door de bouwheer en zijn familie? Deze lezers (en lezers op N4) zouden ook kunnen kijken naar parallellen tussen dit verhaal en gebeurtenissen in het heden: in welke culturen zijn deze machtsverhoudingen nog aan de orde en hoe uiten deze zich?
Voor N4-lezers is het interessant om zich te verdiepen in de achtergrond: in hoeverre verschilt De arkvaarders van het Bijbelverhaal? Wat zijn de historische achtergronden? Daarnaast zullen N4-lezers zich verdiepen in de levensbeschouwelijke vragen die de aanwezigheid van Re Jana oproept.

Dimensies

Indicatoren

Toelichting | complicerende factoren

Algemene vereisten

 Bereidheid Voor een N2-lezer is het boek redelijk dik en het onderwerp, een hervertelling van het verhaal van Noach, spreekt niet iedere leerling direct aan.

 

 Interesses De botsing tussen verschillende volkeren, het moeras- en het woestijnvolk, zal lezers op N3 en N4 zeker aanspreken.
Er gebeurt veel in het boek en dat zal lezers van alle niveaus aanspreken. Het verhaal gaat over verraad, liefde, vriendschap, identiteit en macht. Door het gekozen perspectief, vanuit een meisje van een jaar of vijftien, is de roman vooral voor meiden interessant, maar jongens kunnen toch geboeid raken door het verhaal van Noach en zijn zonen en door de macht die zij hebben.

 

 Algemene kennis Ondanks dat het verhaal van Noach opnieuw verteld wordt, zal enige kennis van dit Bijbelverhaal de leerlingen helpen het boek beter te begrijpen. Minder ervaren lezers zullen even op dit spoor gezet moeten worden.

 

 Specifieke culturele en literaire kennis Er is geen specifieke literaire kennis nodig om dit boek te kunnen begrijpen.

Vertrouwdheid met literaire stijl

 Vocabulaire Voor een N2-lezer zal dit boek niet gemakkelijk zijn om te lezen. Het taalgebruik is voor hen pittig door lange, beschrijvende zinnen.

 

 Zinsconstructies Door de lange zinnen leest de roman niet vlot weg. Deze traagheid zal echter geen problemen opleveren voor N3- en N4 lezers. N2-lezers zouden er wel op vast kunnen lopen.

 

 Stijl Provoost zal voor een N2-lezer best moeilijk zijn om te volgen door de lange zinnen in de beschrijvende passages. Leerlingen die gevoelig zijn voor stijl zullen genieten van Provoosts verfijnde en trefzekere stijl.

Vertrouwdheid met literaire personages

 Karakters Re Jana is het meest uitgewerkte karakter. Daarnaast speelt Cham een grote rol. Doordat het perspectief bij Re Jana ligt, leert de lezer de andere personages kennen via haar.

 

 Aantal karakters Geen probleem. Het is duidelijk dat het verhaal draait om twee families: die van Re Jana en die van Cham.

 

 Ontwikkeling van en verhouding tussen de karakters Vooral de verboden liefde vraagt om enige inleving in de verschillende achtergronden van de twee families. Voor alle leesniveaus zal deze inleving mogelijk zijn, hoewel een N3- en N4-lezer de problematiek sneller zal herkennen door meer achtergrondkennis over verschillen tussen mensen van een andere afkomst.

Vertrouwdheid met literaire procédés

 Spanning Vooral het deel vanaf de zondvloed is voor de N2-lezer spannend, daarvoor is de spanning meer te vinden in de vragen die opgeroepen worden. Minder ervaren lezers (en vooral meisjes) zullen de verboden relatie tussen Re Jana en Cham spannend vinden.

 

 Chronologie De chronologie is niet ingewikkeld; het verhaal wordt chronologisch verteld, met tijdsprongen.

 

 Verhaallijn(en) De verhaallijn is niet ingewikkeld: Re Jana en haar ouders gaan op zoek naar de arkbouwers in de woestijn. Zij krijgt een liefdesrelatie met de zoon van Noach. Beiden hebben een andere afkomst.

 

Perspectief

 Het perspectief ligt bij Re Jana, wat de lezer een subjectief beeld geeft van het verhaal. Je leest niet wat de bouwheer en zijn zonen denken en doen, daar kom je alleen achter via de blik van Re Jana. Deze subjectiviteit zal voor een N2-lezer moeilijk te herkennen zijn. Het is een uitdaging om de leerling greep te laten krijgen op deze subjectiviteit. Vooral leerlingen op N4 zullen kritisch kunnen kijken naar wat Re Jana vertelt.

 

 Betekenis Een leerling op N2 zal De arkvaarders misschien lezen als een soort Romeo-en-Juliaverhaal over een verboden liefde. N3-lezers zullen ook de rassenproblematiek herkennen. Een N4-lezer zal zich meer willen gaan verdiepen in deze vraagstukken en parallellen kunnen trekken naar het heden. Ook de vraag wat het belang van deze hervertelling van een eeuwenoud verhaal is, is voor hen interessant.

Relevante bronnen voor docenten

 

 anneprovoost.be | website van Anne Provoost