Lezen voor de Lijst

Docenten Nederlands 15-18 | niveau 3 | Kom hier dat ik u kus

Introductie

Griet Op de Beeck (1973) was jarenlang dramaturg in het theater. Ze schreef voor het Vlaamse tijdschrift HUMO en de Vlaamse krant De Morgen. In 2013 debuteerde ze met haar roman Vele hemels boven de zevende, waarvoor ze De Bronzen Uil Publieksprijs ontving. Haar debuut is in 2017 verfilmd onder dezelfde titel, waarvoor ze zelf het scenario schreef.
In 2014 verscheen al haar tweede roman, Kom hier dat ik u kus. Het werd een enorme besteller in Nederland en Vlaanderen. Naar eigen zeggen is Griet Op de Beeck altijd al een schrijver geweest, maar heeft ze moeten leren het echt te durven worden. Durven speelt niet alleen in haar eigen leven een belangrijke rol, maar is ook een centraal thema in haar werk. In 2017 is het eerste deel van een triologie uitgekomen, getiteld Het beste wat we hebben, waarin Griet Op de Beeck steeds vanuit een ander perspectief verhaalt over een traumatische gebeurtenis uit haar eigen jeugd: seksueel misbruik.
Griet Op de Beeck is gevraagd het Boekenweekgeschenk van 2018 te schrijven.

Inhoud

Let op: onderstaande tekst bevat belangrijke details over de afloop van het verhaal.
In dit boek volg je het levensverhaal van Mona. Het verhaal bestaat uit drie delen die elk een periode uit haar leven belichten. Dat maakt dit boek tot een ontwikkelingsroman. In het eerste deel (1976-1978) is Mona negen. Wanneer haar moeder verongelukt, probeert Mona uit alle macht te redden wat er te redden valt. Terwijl haar vader zich steeds meer terugtrekt in zijn tandartsenpraktijk, neemt Mona de zorg voor haar broertje Alexander op zich. Mona moet erg wennen aan de nieuwe vrouw van haar vader, maar doet haar uiterste best het haar naar de zin te maken. Later ontfermt ze zich ook over haar halfzusje Anne-Sophie.
In het tweede deel (1991) is Mona vierentwintig. Ze werkt inmiddels als dramaturg en komt in een complexe liefdesrelatie met de schrijver Louis terecht. Alexander, de oogappel van het gezin met zijn medicijnenstudie, valt met de deur in huis als hij aankondigt te stoppen met zijn studie omdat hij en zijn vriendin een kind verwachten.
In het derde deel (2002) is Mona vijfendertig. Haar vader is ernstig ziek. Ze komt erachter dat hij al die jaren in het geheim heeft gecorrespondeerd met de vrouw van zijn leven, maar dat hij nooit voor haar heeft durven kiezen. Mona brengt de laatste wens van haar vader in vervulling door hem opnieuw met haar in contact te brengen. Wanneer haar vader sterft, voelt Mona zich in staat om de keuzes te maken die haar vader nooit heeft durven maken in zijn leven. Ze kiest eindelijk voor zichzelf en haar eigen geluk. Ze neemt ontslag en beëindigt haar relatie.

Moeilijkheid

Kom hier dat ik u kus is een echt N3-boek, dat de N3-lezer veel stof tot nadenken biedt over allerlei morele en psychologische kwesties. Voor N2-lezers is het een behoorlijk dikke pil, maar de structuur is niet ingewikkeld en het taalgebruik niet moeilijk. Wel zal het Vlaamse taalgebruik voor lezers op alle niveaus even wennen zijn. Het reflecteren op de schrijfstijl van Griet op de Beeck is interessant voor lezers op N4.

Dimensies

Indicatoren

Toelichting | complicerende factoren

Algemene vereisten

 Bereidheid De omvang van het boek (382 p.) vormt een uitdaging voor N2-lezers. Daar staat tegenover een dramatisch, meeslepend verhaal, dat wordt gerelativeerd met de nodige humor en makkelijk leest door de vele dialogen. 
  Interesses Het boek is interessant voor leerlingen die zich graag in de psychologie van mensen verdiepen en belangstelling hebben voor familierelaties. 
  Algemene kennis Er is geen bijzondere voorkennis vereist.
  Specifieke literaire en culturele kennis Het is een pre als leerlingen enige literaire en culturele kennis hebben, zodat ze verwijzingen naar grote namen als Marsman, Mulisch en Oscar Wilde beter kunnen plaatsen, maar het is geen noodzaak. 

Vertrouwdheid met literaire stijl

 Vocabulaire  Voor geen enkel niveau een probleem. In het boek komen enkele typisch Vlaamse woorden voor, zoals 'park' voor 'box voor kleine kinderen' en 'schoon' voor mooi. Uit de context valt de betekenis af te leiden.
  Zinsconstructies Voor lezers van alle niveaus zullen de typisch Vlaamse zinsconstructies, zoals de titel Kom hier dat ik u kus die al toont, even wennen zijn.
  Stijl Op de Beecks stijl wordt gekenmerkt door rake zinnen, scherpe observaties en treffende dialogen, en dit allemaal in een Vlaams dialect dat - zeker voor de Nederlandse lezer - bijdraagt aan de sfeer. De schrijfster weet vaak in enkele woorden uit te drukken waar het om gaat; zie bijv. de beginzin van deel twee: 'Buiten is de hele ochtend er al.' Haar stijl is toegankelijk voor N2- en N3-lezers en interessant om op te reflecteren voor lezers op N4.

Vertrouwdheid met literaire personages

 Karakters De belangrijkste personages voor het verloop van het verhaal zijn Mona (ik-verteller), haar overleden moeder op de achtergrond, haar vader, haar nieuwe mama Marie, haar baas en haar vriend Louis.
  Aantal karakters Voor geen enkele lezer een probleem. 
  Ontwikkeling van en verhouding tussen karakters De onderhuidse spanningen tussen de personages en de wijze waarop de verschillende personages zich tot elkaar verhouden, zijn vrij complex voor N2-lezers. Veel zaken blijven onuitgesproken, maar het is wel duidelijk dat de personages het leven voor elkaar niet altijd makkelijk maken. Mona ontwikkelt zich gedurende het verhaal van een onzeker meisje, dat altijd alle schuld op zich neemt en zichzelf wegcijfert, tot een sterke, zelfbewuste vrouw, die eindelijk voor zichzelf durft te kiezen. Voor N2-lezers is het een uitdaging om deze ontwikkeling in kaart te brengen. Voor N3-lezers zal deze ontwikkeling stof tot nadenken bieden, zoals de vraag waar het in het leven nu eigenlijk om gaat, en of we daarvoor (volledig) kunnen kiezen of dat het leven ons (gedeeltelijk) overkomt.

Vertrouwdheid met literaire procedés

 Spanning Er is hoofdzakelijk sprake van psychologische spanning. Voor N2-lezers gebeurt er wellicht te weinig, maar N3- en N4-lezers zullen gegrepen worden door de gedachtewereld van Mona en de kwesties waar zij mee worstelt.
  Chronologie Voor geen enkele lezer een probleem. Het verhaal is chronologisch opgebouwd. Het boek bestaat uit drie delen, die elk een cruciale fase uit het leven van Mona beschrijven. Elk deel is gemarkeerd in de tijd door een jaartal.
  Verhaallijn(en) Meerdere verhaallijnen. Naast de moeilijke band die Mona met haar familie heeft, is er ook nog de complexe relatie die ze met Louis heeft op latere leeftijd, en die met haar baas Marcus. Aan het einde komen alle verhaallijnen samen als Mona eindelijk kiest voor haar eigen geluk en met elk van hen 'afrekent'. Voor geen enkele lezer een probleem.
  Perspectief We volgen alle gebeurtenissen van het verhaal vanuit het perspectief van de achtereenvolgens negen-, vierentwintig- en vijfendertigjarige Mona, die haar omgeving scherp observeert. Het ik-perspectief vergemakkelijkt de identificatie voor N2-lezers.
  Betekenis Voor N2-lezers zal Kom hier dat ik u kus vooral een dramatisch verhaal zijn over Mona, voor wie het leven niet altijd even makkelijk is. N3-lezers zullen door het lezen van dit boek aan het denken worden gezet over vragen als: zijn het vooral anderen die bepalen wie we zijn of doen we dat toch vooral zelf? N4-lezers zullen Kom hier dat ik u kus interpreteren als een verhaal dat eigenlijk over ons allemaal gaat.

Relevante bronnen voor docenten

   trouw.nl | interview door Joris Belgers, 'Griet Op de Beeck: "Geluk, daar bedoel ik mee: vaste grond onder de voeten"', 25 oktober 2014