Docenten Nederlands 15-18 | niveau 4 | Bezonken rood

Introductie

Jeroen Brouwers (Batavia, 30 april 1940) is een vooraanstaand Nederlandse schrijver die je niet vaak in de media zult zien optreden. Hij vindt dat mensen die hem willen leren kennen, zijn boeken maar moeten lezen. Die zijn dan ook sterk gebaseerd op zijn eigen leven; de hoofdpersoon in Bezonken rood heet zelfs Jeroen Brouwers. De oorlogsjaren (in Nederlands-Indië duurde de Tweede Wereldoorlog van begin 1942 tot eind augustus 1945) bracht hij met zijn moeder, grootmoeder en zusje door in het Japanse interneringskamp Tjideng, dat in een wijk van Batavia (het tegenwoordige Djakarta) was ingericht. Na de oorlog werd hij als moeilijk handelbaar kind ondergebracht in diverse katholieke jongensinternaten. Al deze ervaringen heeft hij verwerkt in zijn Indiëromans, waartoe ook Bezonken rood behoort.
Via de wereld van kranten- en tijdschriftredacties kwam hij in de jaren zestig terecht bij Uitgeverij Manteau in Brussel. Na zijn vertrek bij de uitgeverij in 1976 is hij geheel van de pen gaan leven.
Diverse relaties met vrouwen mislukten; de schrijver leidde een zwervend bestaan dat van Vlaanderen via Warnsveld, Exel (bij Lochem) en Uitgeest weer terugvoerde naar België.
Brouwers, die een grote reeks biografieën, verhalen, polemieken, romans, autobiografische schetsen, artikelen in tijdschriften en vertalingen heeft geschreven, heeft in het voorjaar 2012 op de Belgische zender Canvas verklaard dat hij na Bittere bloemen (2012) geen roman meer zou schrijven; hij vond in dat genre zijn oeuvre wel voltooid. In 2014 verscheen niettemin Het hout, over seksueel misbruik op een jongensinternaat; voor deze roman, die ook op deze site te vinden is (ook op N4), heeft Brouwers nog een grote literaire prijs gekregen. In 2017 verscheen een uitgebreide heruitgave van De laatste deur, Brouwers' standaardwerk over zelfmoord in de Nederlandse literatuur.

Inhoud

Moeilijkheid

Lezers worden in Bezonken rood ingeleid in een wereld van groot verdriet en onhanteerbare woede als gevolg van ingrijpende jeugdervaringen: de hoofdpersoon brengt zijn eerste levensjaren door in één van de zwaarste Jappenkampen voor burgers. Dat kan lastig zijn voor jonge lezers, vooral op N3-niveau. Ook het taalgebruik is niet eenvoudig te begrijpen. Niet zozeer het woordgebruik en de zinsbouw zijn lastig, maar wel Brouwers' gewoonte intensief gebruik te maken van leidmotieven en andere interne verwijzingen om betekenissen aan te brengen. Hiervoor is een goede verstaander nodig. Zonder de bereidwillige attitude van combineren, analyseren en uitstel van direct begrip kan geen enkele lezer dit boek naar waarde schatten. Het is dan ook beslist een grote uitdaging voor N3-lezers aan dit verhaal te beginnen. Door de schokkende passages is het minder geschikt voor erg gevoelige lezers: sommige aangrijpende scènes kunnen je lang bijblijven. N4- en N5-lezers die geïnteresseerd zijn in de complexiteit van menselijke relaties, de gelaagdheid van emoties en de lastige verhouding tussen literatuur en werkelijkheid, kunnen hun hart ophalen.