Docenten Nederlands 15-18

| niveau 4 | Dertig dagen

Introductie

Annelies Verbeke (1976) kreeg bekendheid met haar veelgeprezen debuutroman Slaap! (2003). Ze publiceerde vervolgens meerdere romans, twee verhalenbundels en toneelstukken en ze schreef columns voor de NRC. Haar werk werd vele malen bekroond.
Dertig dagen kreeg lovende reacties en werd in het Engels, Frans en Duits vertaald. De hoofdpersoon, Alphonse Badji, komt net als Verbekes levenspartner uit Senegal.
Het schrijven viel haar niet mee. ‘De centrale gedachte is goedheid’, vertelt ze in een interview. ‘Ik heb daarom gevloekt. Niemand wordt graag voor een moraalridder versleten en dat thema leent zich ertoe. Mijn protagonist was nog fundamenteel gelukkig ook. Hij maakte het mij echt niet gemakkelijk.’

Inhoud

In dertig hoofdstukken, genummerd van 30 naar 1, vertelt Verbeke over Alphonse Badji die met zijn vriendin Kat in de Vlaamse Westhoek woont, waar hij als klusjesman de kost verdient. Kat herstelt van kanker en werkt als vertaler Spaans. Het leven op het platteland bevalt Alphonse ondanks de vooroordelen en het racisme beter dan het leven in Brussel, waar Kat en hij eerst woonden en hij muzikant was. De natuur doet hem goed. Zijn klanten vertellen hem hun levensverhalen en roepen zijn hulp in bij allerlei kwesties. Alphonse brengt hen naar het ziekenhuis, verjaagt oude spoken, geeft raad. De relatie met Kat is soms gespannen, vooral nadat zij gelogen heeft over haar ziekte, maar ze vinden elkaar altijd terug. Kat ziet de Westhoek als een gebied vol achterdocht, geweld en dood. Zij wil er weg en omdat Alphonse hun liefde het allerbelangrijkste vindt, stemt hij daarin toe.
Maar zover komt het niet. Alphonses hulp aan de vluchtelingen die zich in de oude loopgraven verbergen, loopt slecht af. Dag 1 blijkt de dag te zijn waarop hij door boze bewoners van de Westhoek wordt gedood.

Moeilijkheid

Dertig dagen heeft een fragmentarisch karakter. De verhalen van de klanten van Alphonse vormen aparte verhalen in het grote verhaal. Ook staat er een compleet kort verhaal in dat Alphonse op verzoek van een schrijfster leest. Dat kan lastig zijn voor leerlingen met weinig leeservaring. Het taalgebruik is poëtisch en bevat Vlaamse woorden en zinswendingen. Ook staat er geregeld een Franse zin in. Voor een N3-lezer is dat misschien moeilijk. De filosofische insteek ‘hoe te leven’ is interessant voor N3/4/5.

Didactische en letterkundige analyse

Dimensies	Indicatoren	Toelichting \| complicerende factoren
Algemene vereisten	Bereidheid	De leerling moet bereid zijn een onconventionele roman te lezen waarin een aantal schijnbaar losse verhalen samen een geheel vormen.
	Interesses	Een brede interesse in psychologische en maatschappelijke kwesties is een voorwaarde om Dertig dagen te kunnen waarderen.
	Algemene kennis	Kennis van de Eerste Wereldoorlog en (de geschiedenis van) de Westhoek is een pre maar niet noodzakelijk.
	Specifieke literaire en culturele kennis	Om de intertekstuele verwijzingen te kunnen duiden is kennis van o.a. de bijbel, Shakespeare, Arthur Miller, Gershwin noodzakelijk.
Vertrouwdheid met literaire stijl	Vocabulaire	Het taalgebruik is poëtisch, ook komen er herhaaldelijk Franse zinnen in de roman voor en kunnen de Vlaamse woorden lastig zijn, zeker voor beginnende N3-lezers.
	Zinsconstructies	De zinsconstructies zijn af en toe afwijkend van het Standaard Nederlands. Dat kan lastig zijn voor N3.
	Stijl	Beschrijving en dialoog wisselen elkaar af. De stijl dwingt tot nauwkeurig lezen, er staat geen woord te veel. Ook de subtiele humor kan je ontgaan als je niet met aandacht leest. Voor de beginnende N3-lezer is dit lastig.
Vertrouwdheid met literaire personages	Karakters	Alphonse Badji is de hoofdpersoon. Hij streeft ernaar het goede te doen, niet om daar zelf beter van te worden, maar omdat hij dat kan. Hij vermijdt conflicten. Zijn roots liggen in Senegal maar hij is geboren en getogen in België. Muziek, natuur, verhalen en zijn relatie met Kat zijn belangrijk voor hem. Hij voelt zich ondanks het racisme op zijn plek in de Westhoek. Kat kent hij vanaf haar vroegste jeugd want zijn moeder werkte voor haar ouders. Kat is bang Alphonse te verliezen. Hij is ouder en heeft voor haar veel vriendinnen gehad. Verder zijn er veel nevenpersonages: Alphonses klanten, zijn jeugdvriend Amadou, Kats ouders, buurman Willem.
	Aantal karakters	Veel verschillende personages. Voor de (beginnende) N3-lezer lastig. Die moet af en toe terugbladeren en herlezen.
	Ontwikkeling van en verhouding tussen de karakters	Alphonse is ‘fundamenteel gelukkig’, doordat hij anderen kan helpen maar ook Kat, de natuur en de muziek maken hem gelukkig. Meestal kan hij de vooroordelen en het racisme pareren met humor. Kat vindt hem soms te ver gaan in zijn hulpvaardigheid maar voor Alphonse is het de grond van zijn bestaan. De relatie tussen Alphonse en Kat staat onder druk wanneer zij liegt over haar ziekte. Uiteindelijk kiest Alphonse voor Kat en is hij bereid met haar terug naar de stad te gaan.
Vertrouwdheid met literaire procedés	Spanning	Er is sprake van psychologische spanning. Er zijn diverse verhaallijnen met een eigen spanningsboog. Hoe gaat het met de zwangere Sieglinde? Kan Gewijde zich redden? Enz. Daarnaast is er de spanning van de terugtellende hoofdstukken. Waar gaat het naartoe in hoofdstuk 1? Ook vraag je je af hoe de relatie tussen Alphonse en Kat zich ontwikkelt. Redden ze het samen? Blijven ze in de Westhoek? Willen ze een kind? De dreiging van het racisme draagt ook bij aan de spanning.
	Chronologie	Chronologisch verteld, met terugblikken in gedachten en in gesprekken. De nummering van de hoofdstukken, van 30 naar 1, suggereert een teruggaan in de tijd maar dat is niet het geval. Geen probleem.
	Verhaallijn(en)	Veel verschillende verhaallijnen, gekoppeld aan het leven van Alphonse en van zijn klanten. Dat is lastig voor de (beginnende) N3-lezer.
	Perspectief	Personaal perspectief, vanuit Alphonse Badji, afgewisseld met cursieve tekst vanuit andere personages. Geen probleem.
	Betekenis	Dertig dagen laat je nadenken over racisme en vooroordelen, over het leven in een grensgebied met een geschiedenis van dood en verderf, over vluchten of vechten in benarde situaties en vooral over hoe te leven.
Relevante bronnen voor docenten		Arjen Fortuin, Ongeneeslijk ontheemd, in: NRC, 13 maart 2015 Annick Vandorpe, Leven en dood in de Westhoek, in: De Morgen, 25 februari 2015 Niña Weijers, Kamervullende vertedering, in: De Groene, 2 maart 2015
Externe leestips		Arnon Grunberg, Goede mannen Koen Peeters, De mensengenezer
Auteur docenteninfo		Monique Metzemaekers