Docenten Nederlands 15-18

| niveau 4 | Drift

Introductie
Bregje Hofstede (1988) is schrijfster en journaliste. Ze publiceert in verschillende kranten en tijdschriften en levert o.a. artikelen voor De Correspondent, een online journalistiek platform. In 2014 debuteerde Hofstede met de veel geprezen roman De hemel boven Parijs. Over haar eigen worsteling om zich staande te houden als jonge twintiger schreef ze De herontdekking van het lichaam. Over de burn-out (2016). De roman Drift uit 2018 werd zeer lovend besproken en stond op de shortlist van de Libris Literatuurprijs. Daarna verscheen het wandelverhaal Bergje (2019) en in 2020 Slaap Vatten.

Inhoud
Hoofdpersoon Bregje is tien jaar samen met haar jeugdvriend Luc als ze, na de zoveelste ruzie, besluit om hem te verlaten. Ze vult haar rugzak met de vele dagboekjes die ze de afgelopen jaren heeft volgeschreven en verdwijnt in de Brusselse nacht. De roman beslaat de zwerftocht van veertig dagen na haar ‘vlucht’, maar in flashbacks vertelt Bregje vooral de liefdesgeschiedenis van het jonge stel: hoe ze elkaar leren kennen, welke fysieke verbondenheid ze voelen en hoe ze langzaam toch uiteendrijven. Tussendoor schetsen stukjes met de overkoepelende titel De welp een beeld van Bregjes jeugd: van eigenzinnig klein kind tot recalcitrante puber. In de dagboekfragmenten is veel aandacht voor het beginnend schrijverschap van Bregje. De liefdesgeschiedenis én de ontwikkeling van het meisje Bregje tot jonge vrouw moeten duidelijk maken waarom de ideale en zinderende relatie onvermijdelijk stukloopt.

Moeilijkheid
Drift is geen gemakkelijk boek. Vooral de fragmentarische structuur kan de jonge lezer in verwarring brengen. Niettemin stuwen de gebeurtenissen het verhaal voort en zeker ook de vele overdenkingen die via de dagboeken tot de lezer komen. De hoofdpersoon spant zich behoorlijk in om alle gedragingen, van haar geliefde maar ook van zichzelf, te duiden. Uiteindelijk ontstaat daardoor een tamelijk helder beeld van de falende geliefden. Het ‘gefilosofeer’ over relatieproblemen van dertigers zal echter niet voor alle jonge lezers interessant genoeg zijn.
Hofstede munt uit in originele beeldspraak. Die staat in het algemeen in dienst van het verhaal, al kan een lezer van pakweg 16 of 17 jaar de beelden misschien niet altijd plaatsen of waarderen. De vele (literaire en andere) verwijzingen worden toegelicht in een paragraaf Verantwoording & Vertalingen (p. 393-397).
Een leeswaarschuwing is op zijn plaats: het boek bevat expliciete seksscènes van jonge, experimenterende mensen.

Didactische en letterkundige analyse

Dimensies	Indicatoren	Toelichting \| complicerende factoren
Algemene vereisten	Bereidheid	Bereid zijn een forse roman te lezen waarin de kern van het verhaal fragmentarisch verteld wordt.
	Interesses	Interesse in heftige liefdesrelaties, ook als die uiteindelijk stuklopen.
	Algemene kennis	Niet vereist.
	Specifieke literaire en culturele kennis	Er wordt in de roman, soms impliciet, verwezen naar o.a. literaire werken. Het is handig als de lezer die herkent, maar de Verantwoording achterin helpt daarbij uiteraard. Historische kennis over bijvoorbeeld Pompeï en Herculaneum is handig. In het verhaal worden de uitbarsting van de Vesuvius in 79 n. Chr. én de gevolgen vrij uitvoerig beschreven. Daardoor kan de lezer van niveau 3 of 4 de symboliek begrijpen.
Vertrouwdheid met literaire stijl	Vocabulaire	In het algemeen niet zo moeilijk, maar de lezer van niveau 3 of 4 zal zo nu en dan een lastig woord moeten opzoeken.
	Zinsconstructies	Geen groot probleem, al kunnen in de passages waarin overdenkingen worden geschreven, soms lange zinnen staan.
	Stijl	Zeer beeldend en bloemrijk. De originaliteit van de beelden kan voor sommige lezers wat deregulerend werken. Opvallend is dat de hoofdpersoon in de dagboekfragmenten haar geliefde vaak, maar niet steeds, aanspreekt met ‘je’.
Vertrouwdheid met literaire personages	Karakters	Geen probleem. Bregje en Luc zijn de hoofdpersonen. De ouders, de juf, de rivalen etc. zijn bijfiguren.
	Aantal karakters	Geen enkel probleem.
	Ontwikkeling van en verhouding tussen de karakters	De ontwikkeling van Bregje krijgt verreweg de meeste aandacht. Ook Luc maakt een ontwikkeling door, maar die is minder prominent. De liefde die Luc en Bregje voelen en die óók verandert, staat op de voorgrond; de gevoelens van Bregje als jonge vrouw en haar ontwikkeling tot schrijfster vormen de kern van de roman.
Vertrouwdheid met literaire procedés	Spanning	Het verhaal draait niet om spanning. In wezen weet de lezer al aan het begin dat de relatie stukloopt. De vraag is ‘waarom, waardoor’. Maar voor klassieke spanning zorgt dat niet.
	Chronologie	Zeer versnipperd. Dat is lastig voor sommige lezers. Maar de datering boven de dagboekfragmenten helpt de lezer. De welp-stukjes hebben een afwijkende paginering waardoor dat verhaal als het ware uit het hoofdverhaal gelicht wordt.
	Verhaallijn(en)	Er zijn in feite drie verhaallijnen. De eerste begint met de breuk in de relatie en deze lijn beslaat de 40 dagen daarna. De tweede is de geschiedenis van Luc en Bregje. De derde is De welp: de kindertijd van Bregje. Soms zijn de eerste twee lijnen lastig te onderscheiden.
	Perspectief	Het verhaal wordt vanuit Bregje verteld. Maar er zijn gemarkeerde onderbrekingen, bijvoorbeeld de aantekening die de vader van Bregje kennelijk gemaakt heeft vóór haar geboorte over de zwangerschap van zijn vrouw.
	Betekenis	De waarde van de roman moet gezocht worden in de analyse van een relatie die stukloopt. Daar komen botsende karaktereigenschappen aan te pas, maar ook de gedrevenheid van de hoofdpersoon om als schrijver te werken en om erachter te komen wie ze nu eigenlijk is.
Relevante bronnen voor docenten		Website van de schrijfster
Externe leestips		Hans Münstermann, Je moet niet denken dat ik altijd bij je blijf (2001) Connie Palmen, De vriendschap (1995) Lize Spit, Ik ben er niet (2020) Niña Weijers, Kamers-Antikamers (2019) Bregje Hofstede, De hemel boven Parijs (2016)
Auteur docentinfo		Jan Erik D. Grezel