Docenten Nederlands 15-18 | niveau 4 | En ik herinner me Titus Broederland
Introductie
Auke Hulst (1975) groeide op in een onvolledig gezin: vader overleed vlak voor Aukes achtste verjaardag en moeder was niet in staat de kinderen op te voeden. Vanaf zijn tiende jaar begon hij zich te interesseren voor literatuur. Hij brak in 2012 door met de bekroonde bestseller Kinderen van het Ruige Land, een autobiografische roman. En ik herinner me Titus Broederland is zijn vijfde roman; daarnaast schreef hij Slaap zacht, Johnny Idaho, een dystopie in fantasyvorm (ook te vinden op deze site, op N3), een soort historische roman over de Amerikaanse president Nixon, reisverhalen en een ‘reisroman’ die tegelijk een muziekroman is, compleet met cd. Auke Hulst is een bijzonder origineel schrijver die geregeld een vrolijke mix maakt van literaire genres en stijlmiddelen. Hij schrijft ook theaterteksten; hierin toont hij zich zeer geëngageerd met de situatie in de wereld.
Ten slotte: Hulst is ook musicus en speelt in de band De Meisjes.
Inhoud
Twee broers, tweeling, slaan op de vlucht voor een catastrofe waarbij de leeggezogen aarde steeds meer landschappen opslokt. Ze zijn outcasts, worden gezien als Duivelskinderen en moeten voortdurend op hun hoede zijn voor aanvallen van achterdochtige boeren en dorpelingen.
Hun moeder leeft al lang niet meer en hun vader, met wie de ene broer een goede en de andere broer een heel slechte verhouding heeft, overlijdt op een dramatische manier.
Op de vlucht voor het ‘zinkgat’, een steeds groter wordend gat waarin al het omringende verdwijnt, spelen ze gitaar om geld voor voedsel te verdienen, maar omdat de gelovige bewoners van dit vreemde land muziek zondig vinden en muzikanten het liefst ophangen in bomen, moeten de jongens vaak hun toevlucht nemen tot diefstal. De band tussen de broers is zowel goed als slecht: Titus gedraagt zich als oudere tegenover de ik-persoon (die hij ‘Brae’ noemt, een ‘Tituswoord’ voor ‘broeder’) en speelt vaak agressief de baas. Maar toch kunnen ze nauwelijks zonder elkaar. Zo zoeken ze naar hun paradijs: de zee, of misschien zelfs het land over de zee. De dreigingen worden steeds groter en het is de vraag of ze hun droom wel ooit zullen realiseren. Dat blijkt voor Titus op een schokkende manier heel anders uit te pakken dan voor ‘Brae’.
Moeilijkheid
En ik herinner me Titus Broederland is een spannend boek, dat om verschillende redenen welwillendheid vergt van de jonge lezer: Auke Hulst hanteert een heel eigen schrijfstijl waarin hij archaïsmen en alledaags taalgebruik combineert, en daarnaast creëert hij een wereld die een totaal andere is dan de onze. Vooral voor N3-lezers kan dit lastig zijn. Toch is de stijl niet ‘hermetisch’, er wordt vlot en spannend verteld, maar de schildering van personen, landschappen en gebeurtenissen is barok.
Herkenning, voor N3-lezers vaak nog belangrijk, kan ontstaan door de beschrijving van de twee concurrerende broers, een tweeling zelfs, maar de lezer moet daar wel een zekere affiniteit mee hebben. De complexiteit van hun onderlinge concurrentie én hun wederzijdse afhankelijkheid zal eerder begrepen worden door N4- en N5-lezers. In dat opzicht is dit misschien ook wel meer een jongensboek dan een meisjesboek. Maar jongens of meisjes, velen zullen zich aangetrokken voelen door de avontuurlijke queeste die Titus en ‘Brae’ ondernemen.
Didactische en letterkundige analyse
|
Dimensies |
Indicatoren |
Toelichting | complicerende factoren |
|
Algemene vereisten |
Bereidheid |
De lezer moet zich willen overgeven aan de vreemde wereld waarin de jongens leven. Een aanbeveling is dat de inhoud direct aansluit op de actuele discussie over klimaatbeleid. Ook is het verhaal spannend. Wel zullen vooral N3-lezers zich moeten inspannen om het bijzondere taalgebruik van Hulst te volgen. |
|
|
Interesses |
Wie belangstelling heeft voor de psychologie van concurrerende broers, de botsing tussen individuen en samenleving en voor de wijze waarop de mensheid onze planeet plundert, vindt in dit boek een spannende verwerking van deze gegevens. Maar ook wie interesse heeft in (blues)muziek, komt aan zijn trekken. N5-lezers met een filosofische instelling kunnen veel in dit boek vinden. |
|
|
Algemene kennis |
Algemeen niveau van schoolkennis volstaat. De lezer met meer algemene belangstelling, zoals voor klimaat, milieu en religieuze conflicten is in het voordeel. |
|
|
Specifieke literaire en culturele kennis |
Enige kennis van de geschiedenis van gitaarmuziek en blues is handig. Daarnaast moet de lezer wel iets weten van godsdienst en fanatisme op dit gebied. |
|
Vertrouwdheid met literaire stijl |
Vocabulaire |
Heel wisselend. Hulst hanteert zowel alledaagse taal als archaïsmen. Daarnaast bedenkt hij woorden voor de fantasiewereld die hij creëert. Soms moeilijk, soms gemakkelijk, voor alle niveaus. ‘Kolere, je ziet eruit alsof je overreden bent door een trekker’ tegenover ‘bijgelovige nonsens van het slag dat de levenden en de doden koeioneerde.’ |
|
|
Zinsconstructies |
Niet bijzonder lastig. |
|
|
Stijl |
De stijl is wisselend eenvoudig en lastig. Het zal voor sommige N3-lezers een hele klus zijn het boek vlot te lezen, juist omdat de meer filosofische gedeelten een lastiger stijl hebben. N4- en N5-lezers zullen dit niet zo moeilijk vinden; begrip voor de gedachten van ‘Brae’ maakt ook de stijl bevattelijker. |
|
Vertrouwdheid met literaire personages |
Karakters |
De hoofdpersoon is een jongen die door zijn tweelingbroer Titus ‘Brae’ wordt genoemd. Door het personale perspectief leert de lezer zijn binnenwereld kennen. Daarnaast wordt Titus, een ongemakkelijke en soms onprettige persoonlijkheid, uitgebreid belicht. De anderen zijn bijpersonen, soms dichtbij zoals de vader, vaker verder weg zoals de velen die ‘Brae’ en Titus ontmoeten op hun queeste. |
|
|
Aantal karakters |
Een klein aantal. |
|
|
Ontwikkeling van en verhouding tussen de karakters |
De lezer ervaart alles vanuit ‘Brae’; daardoor ligt het accent op zijn moeizame maar ook afhankelijke verhouding met zijn broer. Vroeger vochten zij al vaak, maar gaandeweg wordt hun verhouding echt slecht. Ook N3-lezers die zich goed kunnen inleven in ‘Brae’ (en misschien in Titus) zullen die ontwikkeling begrijpen. Voor N4- en N5-lezers is er misschien al begrip mogelijk voor Titus en diens houding. |
|
Vertrouwdheid met literaire procedés |
Spanning |
Het verhaal is spannend: zullen de jongens ontkomen aan de dreiging van het steeds groter wordende gat in de aarde dat hele dorpen en landschappen opslokt, zullen zij ontkomen aan de agressieve dorpelingen en boeren, zullen zij hun doel, de zee, bereiken? De queeste eindigt met een paradijselijk beeld, en dat zal pubers en adolescenten zeker aanspreken. Alleen al dit soort spanning zal N3-lezers motiveren verder te lezen. N4- en N5-lezers zullen daarnaast geboeid worden door de psychologische spanning in het boek. |
|
|
Chronologie |
De gebeurtenissen worden chronologisch verteld, maar belangrijke ervaringen en gebeurtenissen uit het verleden worden daar doorheen gevlochten, in de verhalen die de jongens elkaar vertellen. Niet moeilijk. |
|
|
Verhaallijn(en) |
Eén verhaallijn. |
|
|
Perspectief |
Ik-perspectief, bij ‘Brae’. Rechtstreekse informatie van Titus komt door wat deze vertelt aan ‘Brae’ en uit een lange brief die hij schrijft. |
|
|
Betekenis |
N3-, N4- en N5-lezers zullen betrokken raken bij de kritische kijk op de manier waarop mensen de aarde uitbuiten. Ook is de kritiek op kuddementaliteit en xenofobie van ‘de anderen’ goed invoelbaar, ook al doordat de lezer automatisch partij kiest voor de jongens. Daarnaast zullen lezers van alle niveaus zich goed kunnen inleven in de conflictueuze verhouding tussen de broers. Lezers op N4 en N5 zullen dieper afdalen in de psychologische processen en reflecteren op zingevingsvragen. |
|
Relevante bronnen voor docenten |
|
recensie op tzum.info |
|
Externe leestips |
Auke Hulst, Kinderen van het Ruige Land (2012) |
|
|
Auteur docentinfo |
|
Gosse Koolstra |