Docenten Nederlands 15-18 | niveau 4 | Er zit geen spek in de val e.a. dierenverhalen

Introductie

Anton Koolhaas (1912-1992) was zowel schrijver als criticus en scenarioschrijver. Zijn vroegste verhalen werden gepubliceerd in NRC Handelsblad, eind jaren '30; zijn eerste bundel dierenverhalen, Poging tot instinct, verscheen in 1956. Er volgden talloze bundels en romans, veelal met dieren in de hoofdrol: Er zit geen spek in de val (1958), Vanwege een tere huid (1973; inmiddels ruim tweehonderdduizend exemplaren verkocht) en De laatste goendroen (1977).
Zijn romans Een pak slaag en De nagel achter het behang werden verfilmd door Bert Haanstra (de laatste onder de titel Dokter Pulder zaait papavers). Op zijn beurt schreef Koolhaas scenario's voor Haanstra: Bij de beesten af, Alleman en De stem van het water. Jarenlang werkte Koolhaas als docent aan de Amsterdamse Filmacademie, waar hij in 1968 directeur werd. Hij schreef toneelkritieken voor Vrij Nederland. In 1992 ontving Koolhaas de P.C. Hooftprijs voor zijn gehele oeuvre. Toen hem door een journalist telefonisch werd gevraagd naar een reactie zei hij: 'Ik zit op mijn balkon en steek rotjes af.'
Naast de P.C. Hooftprijs ontving hij voor zijn oeuvre de Constantijn Huygensprijs (1989), de Frans Erensprijs (1989) en de Tollensprijs (1973).
bron: vanoorschot.nl

Inhoud

In vijf afzonderlijke verhalen maken we achtereenvolgens kennis met de hazen Leendert en Mathilde, de muis Karel, de spin Balder D. Quorg, de eend Marie en de kalkoenen Nuurvik en Kuurdijl. Ze krijgen allemaal te maken met dingen die hun leven flink in de war gooien of zelfs regelrecht in gevaar brengen.

Leendert ontmoet Mathilde. Ze kunnen het uitstekend samen vinden, maar er zijn ook jagers in de omgeving. Muis Karel weet dat hij niet in de ouderwetse muizenval moet lopen, maar hij is jong en overmoedig en wil indruk maken, vooral op de vrouwelijke muisjes. Balder D. Quorg is een jonge spin, wiens eerste web vernield wordt en die daarmee niet overweg kan; hij raakt verbitterd en eenzaam. De eend Marie broedt op haar tien eieren en dat is een hele klus. Nog moeilijker wordt het al haar jongen in de gaten te houden, want overal loert gevaar. Op de kalkoenenboerderij hebben de kalkoenen vol koninklijke trots maar één doel voor ogen: flink te eten en dan te mogen sterven! Voor de kalkoenen Nuurvik en Kuurdijl liggen de zaken echter wat minder simpel.

Moeilijkheid

Het lastige van deze bundel zit 'm in drie zaken: de afstand tussen personages en lezer, de stijl en het vertelperspectief. Dat maakt dit boek tot een echte uitdaging voor N3-lezers. Aangezien de verhaallijnen eenvoudig zijn en ook de chronologie voor niemand problemen zal opleveren, kan deze lezer zich eenvoudig concentreren op die aspecten die wel ingewikkeld zijn.
Een beginnend N3-lezer die met alle drie de onderdelen moeite heeft, zal wellicht de uitdaging niet meer zien, en afhaken. Voor N4 is dit boek zeer geschikt als uitbreiding van de leeshorizon. Het laat deze lezers kennismaken met het korte verhaal, met dierenverhalen voor volwassenen en met een niet-alledaagse stijl. Vooral in dat laatste zal voor deze lezers de uitdaging liggen, zeker wanneer zij proberen na te denken over het waarom van de stijl, de stijlwisselingen en het perspectief. Die vragen zijn ook voor N5-leerlingen interessant. Daarnaast ligt de uitdaging voor hen in het kunnen plaatsen van het boek in de historische traditie van dierenverhalen.