Docenten Nederlands 15-18 | niveau 4 | Het leven uit een dag
Introductie
A.F.Th. van der Heijden (1951) debuteerde in 1978 onder het pseudoniem Patrizio Canaponi. Vanaf zijn debuut tot op de dag van vandaag heeft Van der Heijden nauwgezet gewerkt aan het opbouwen een groot en breed opgezet oeuvre. In diverse romans zijn verwijzingen te vinden naar zijn schrijverschap en zo heeft het merendeel van zijn boeken inhoudelijk met elkaar te maken. Veel van zijn boeken gaan over 'het leven in de breedte'. Omdat je je leven nu eenmaal niet langer kunt maken, probeert Van der Heijden het leven waardevoller te maken door ieder moment uit te diepen.
Van der Heijden werkt nog altijd aan diverse romancycli waarvan de laatste de naam 'Homo Duplex' draagt.
Het leven uit een dag verscheen in 1988 en werd meteen een populaire titel op de leeslijsten van jongeren. Het boek valt prima te lezen zonder dat je ander werk van Van der Heijden hoeft te kennen. Ondanks dat het boek vijfentwintig jaar geleden verscheen, zijn de vragen die het boek oproept nog steeds actueel. Moet je bijvoorbeeld je lot accepteren of kun je daartegen in verzet gaan?
Het boek geeft je een prima indruk van het werk van deze schrijver. Andere bekende romans van zijn hand die ook op lezenvoordelijst.nl staan zijn: Het schervengericht (niveau 6), Advocaat van de hanen (niveau 5) en de requiemroman Tonio (niveau 4). Van der Heijden heeft veel prijzen gewonnen voor zijn werk, waaronder de Libris Literatuur Prijs voor Tonio en de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre.
Deels naar: afth.nl
Inhoud
Let op: onderstaande tekst bevat belangrijke details over de afloop van het verhaal.
Benny Wulf groeit op in een wereld waar het leven maar één dag duurt. Hoewel de dag trager verloopt dan de lezer gewend is, is er geen tijd om iets in dit leven twee keer te doen. Benny ziet dus één keer de zon opkomen, gaat één keer naar school en krijgt één keer een opleiding. Maar dan ontmoet Benny Gini Trades en wordt hij stapelverliefd.
Nadat Benny en Gini, na enig aandringen van Benny, met elkaar naar bed zijn geweest, en de aftakeling van beiden echt inzet, komen ze tot de ontdekking dat wat hen betreft deze daad niet eenmalig kan zijn. Er is maar één oplossing om nog een keer met elkaar naar bed te kunnen: zorgen dat je terechtkomt in de hel, in de wereld van de herhaling. Daarom beramen Benny en Gini een moord op de blinde Scant. Na een uitvoerig proces belanden Benny en zijn geliefde, die ondertussen een kind van Benny heeft gekregen, op de elektrische stoel. Benny komt terecht in de door hem gewenste hel en gaat vervolgens, begeleid door de eveneens in de hel vertoevende Scant, op zoek naar Gini. Scant wijdt Benny vervolgens grondig in in de wereld van de herhaling.
Moeilijkheid
Lezers op N3 zullen dit boek voornamelijk lezen als spannend liefdesverhaal. Zullen de geliefden Benny en Gini elkaar weer terug zien of niet? De climax van het boek zal voor lezers op dit niveau behoorlijk pittig zijn om te doorgronden. Sommige lezers kunnen ook moeite hebben met de keuzes die Benny en Gini maken, omdat die ver van hen afstaan. Deze lezers zullen zich ook moeten interesseren voor een wereld die anders in elkaar zit dan de wereld die ze kennen. Dat de hel waarin Benny belandt, lijkt op de wereld waarin wij leven, zal voor sommige lezers ingewikkeld zijn. Qua vocabulaire zullen de leerlingen op N3 niet vastlopen.
De lezers op N4 en N5 zullen zich meer in de filosofische en godsdienstige vragen die het verhaal oproept interesseren. Bijvoorbeeld: is het leven op aarde inderdaad een hel? De directe stijl van het boek zal sommige lezers niet aanspreken. In Het leven uit een dag zitten een paar verwijzingen naar de klassieken. Lezers op N5 zullen deze verwijzingen het eenvoudigst kunnen duiden. Voor lezers op N5 is het verder een uitdaging om zich te verdiepen in de vele motieven van dit verhaal. Greep krijgen op de thematiek van Het leven uit een dag blijft ook een uitdaging voor N4 en N5.
Dimensies |
Indicatoren |
Toelichting | complicerende factoren |
Algemene vereisten |
Bereidheid | Het leven uit een dag vraagt een lezer die bereid is om zich te verdiepen in de voor veel leerlingen verontrustende gedachte dat herhaling alles kapot kan maken. De lezer moet bereid zijn zich te verdiepen in een visie op het leven die zeer waarschijnlijk niet aansluit bij zijn eigen visie. Niet iedere leerling op N3, en misschien zelfs nog op N4, zal hiertoe bereid zijn. |
| Interesses | Lezers op N4 en N5 die geïnteresseerd zijn in filosofische en godsdienstige vraagstukken kunnen hun hart ophalen aan dit boek. Lezers op N3 zullen zich vooral op de liefdesgeschiedenis richten. | |
| Algemene kennis | Het boek vraagt geen speciale algemene kennis van de lezers, hoewel enige kennis van het christendom (hemel/hel) handig is. | |
| Specifieke literaire en culturele kennis | Niet van toepassing. | |
Vertrouwdheid met literaire stijl |
Vocabulaire | De woorden die Van der Heijden gebruikt zijn zeker voor lezers op N3 niet altijd even eenvoudig. |
| Zinsconstructies | Geen probleem voor N3 tot en met N5. | |
| Stijl | De moord, de liefdesdaad: Van der Heijden neemt geen blad voor de mond. Het boek is in een directe stijl geschreven die sommige leerlingen misschien kan shockeren. Dat kan gelden voor leerlingen op alle niveaus. | |
Vertrouwdheid met literaire personages |
Karakters | Er zijn maar drie karakters echt van belang in Het leven uit een dag. Vooral het karakter van Benny ontwikkelt zich. Pas aan het eind van de roman blijkt de sturende rol van Scant. Lezers op N4 en N5 zullen meer greep op die rol kunnen krijgen dan lezers op N3. |
| Aantal karakters | Deze hoeveelheid levert geen problemen op voor lezers op deze niveaus. | |
| Ontwikkeling van en verhouding tussen de karakters | Vooral Benny verandert in de loop van het verhaal. Het is een uitdaging voor N3-lezers om daar greep op te krijgen. Daarnaast blijkt het personage Scant toch wat anders in elkaar te zitten dan gedacht. Gini verandert, na een aanvankelijke aarzeling jegens Benny, vervolgens weinig. | |
Vertrouwdheid met literaire procedés |
Spanning | De N3-lezer die dit boek als spannend liefdesverhaal leest, leest vooral door omdat hij wil weten of Benny en Gini elkaar weer zullen ontmoeten. Omdat een groot deel van het boek de beschrijving van een enkele dag beslaat, verloopt de tijd verder traag. |
| Chronologie | Het boek is chronologisch opgebouwd met hier en daar een flashback. Dit levert geen problemen op voor N3 tot en met N5. | |
| Verhaallijn(en) | Er is maar één centrale verhaallijn. Voor geen enkele lezer een probleem dus. | |
| Perspectief | Het verhaal wordt vanuit Benny beschreven. Dit heeft consequenties voor de interpretatie van het verhaal. Als lezer zit je ook met de vragen die Benny zichzelf stelt. Voor de N3-lezer is het een uitdaging om over de consequenties van deze perspectiefkeuze na te denken. | |
| Betekenis | Lezers op N3 zullen een hele kluif hebben om grip te krijgen op de filosofische laag van het verhaal. Deze leerlingen zullen het verhaal vooral lezen als liefdesverhaal: 'Vinden Benny en Gini elkaar terug of niet?' Het is een uitdaging om deze leerlingen na te laten denken over bijvoorbeeld de rol van Scant in het verhaal. Het kan voor hen een eyeopener zijn dat er onder het liefdesverhaal nog een hele verhaallaag schuil gaat. N4-lezers zullen zich van nature meer interesseren voor de gedachte dat herhaling 'dodelijk' is. Voor hen is het een uitdaging om grip te krijgen op deze gedachte. N5-lezers kunnen zich verdiepen in de motieven die in het boek gebruikt worden: zon, onweer. Ook de verwijzingen naar de klassieke oudheid kunnen zij goed duiden. Verder zullen deze lezers het best op de hoogte zijn van de christelijke traditie waar dit boek op leunt. Zij zullen het eenvoudigst betekenis kunnen geven aan de hel en hemel die Van der Heijden hen voorhoudt. Lezers die meer werk van Van der Heijden gelezen hebben kunnen parallellen trekken tussen Het leven uit een dag en bijvoorbeeld Tonio en Het schervengericht. |
|
Relevante bronnen voor docenten |
afth.nl | website van de schrijver |