Docenten Nederlands 15-18 | niveau 4 | Ivoren wachters

Ivoren wachters vraagt een behoorlijk grote leesbereidheid. Het taalgebruik doet wat verouderd aan en daarnaast bevat de tekst nogal wat Latijn, aangevuld met citaten in het Engels, het Duits en het Frans. Daarnaast telt het boek 243 pagina's, ruim boven de psychologische grens van tweehonderd, al speelt die op de relevante niveaus een minder grote rol.
Een N3-leerling zal openstaan voor het dramatische verhaal met zijn sociale en psychologische vragen en het portret van de zich verzettende jongvolwassene. Een N4-leerling zal geprikkeld worden door de complexiteit van de personages en de gelaagdheid van de roman. Ook voor een N5-leerling is er genoeg uitdaging: de thematiek is breed en er is een literair-historische context nodig om het verhaal volledig te kunnen duiden.

Ivoren wachters is interessant voor lezers die graag lezen over confrontaties tussen jeugd en volwassenen en voor lezers die geïnteresseerd zijn in de romantische opvatting van de getormenteerde, onbegrepen kunstenaar. Ook een interesse in psychologie en complexe personages draagt bij aan een mooie leeservaring.

Het taalgebruik is niet alleen enigszins verouderd, maar wordt door de hoofdpersoon extra bombastisch gemaakt met zijn hoogdravende manier van spreken. De citaten in het Latijn worden achterin het boek verklaard. De N3-lezer zal wel wat scepsis moeten overwinnen om door het taalgebruik heen te prikken. Een N4-lezer zal het vocabulaire wellicht ervaren als een prettige uitdaging. Aangezien een N5-lezer belangstelling heeft voor de literaire context zal het een uitdaging zijn om de verwijzingen naar klassieke teksten te herkennen.

De personages Philip Corvage en Frits Schotel de Bie worden uitgebreid beschreven en ontwikkeld. Lida Feltkamp, oom Selhorst en dienstmeid Nel worden in iets mindere mate uitgewerkt. De overige personages zijn types.
De leraar Schotel de Bie zal bij de meeste leerlingen een soort horrorscenario naar boven brengen: hij is zelfingenomen en lijkt vooral van plan te zijn kennis te tonen door over de hoofden van zijn leerlingen te spreken. Daarnaast is hij te trots om de verontschuldigingen aan te bieden waarop de klas wacht.
Hoewel Philip Corvage een leeftijdgenoot is van de meeste leerlingen, zal hij met zijn karakter en gedrag niet direct herkenning oproepen. Voor de N3-leerling zal het een uitdaging zijn om de werelden van Philip en Frits te begrijpen. Bovendien zal deze tot nadenken worden aangezet vanwege de veelal negatieve gevoelens die de hoofdpersonen in hun omgeving oproepen. Voor de N4-leerling is het ook nog een uitdaging om begrip te krijgen voor de wereld van een leraar. Daarnaast is dit boek voor dit type leerling geschikt om oog te krijgen voor de verteltechniek: hoe slaagt een auteur in zijn opzet om een bepaald personage kleur te geven? De N5-leerling zal vermoedelijk afstand nemen van de karakters en oog hebben voor het personage als boodschapper van de ideeën van de auteur.

Het verhaal kent ongeveer tien personages van wie de meeste flat characters zijn. Voor ieder type lezer is dit aantal goed te overzien.

De hoofdpersoon, Philip Corvage, maakt een duidelijke ontwikkeling door, evenals Frits Schotel de Bie, de docent Nederlands. De derde persoon die een verandering ondergaat, is Lida Feltkamp, de verloofde van Frits. Voor de N3-lezer ligt de uitdaging erin deze ontwikkeling te herkennen en te interpreteren. Voor N4-lezers speelt vooral de vraag hoe het kan dat de personages veranderen, welke factoren daarbij een rol hebben gespeeld en waarom juist die. De N5-lezer kan deze ontwikkelingen vergelijken met die van personages uit andere boeken of verhalen.

Het is mogelijk dat de personages weinig herkenning oproepen bij een N3-lezer. Als er dan ook nog slechts een geringe hoeveelheid actie is, kan dat voor dit type lezer als een bezwaar worden gezien. Wat wel helpt om beter in het boek te komen voor deze lezers, is de tijdloze setting: het klaslokaal, ruzie thuis. De N4- en N5-lezers zullen zich vermoedelijk gemakkelijker kunnen focussen op de hoofdpersoon en diens ondergang.

Het verhaal verloopt min of meer chronologisch. Bij een perspectiefwisseling wordt de lezer soms een korte tijd teruggeworpen in de tijd. Dit maakt de chronologie voor een N3-lezer een kleine en bevredigend op te lossen puzzel. Voor N4 en N5 geen problemen.

Het verhaal bevat twee verhaallijnen. De belangrijkste verhaallijn geeft inzicht in de (belevings)wereld van de jonge Philip Corvage en de tweede vertelt over de eerste werkzame dagen van een docent Nederlands Frits Schotel de Bie. De verhaallijnen zijn sterk met elkaar verweven.  De verhaallijnen zijn niet bijzonder complex, jonge lezers van deze niveaus zullen zich niet in de war laten brengen.

N3-lezers kunnen vooral betekenis hechten aan het verhaal door Philip te zien als een opgroeiende jongen die in conflict raakt met volwassenen. De uitdaging zit 'm er dan in te onderzoeken wat nu eigenlijk de kern van het conflict is. Die betekenislaag is voor N4-leerlingen vermoedelijk eerder aangeboord: zij zullen het verhaal kunnen lezen als een confrontatie tussen regel en vrijheid (van ontwikkeling) en eventueel specifieker tussen kunstzinnigheid en het gewone leven. Voor N5 is die laatste thematiek het startpunt van waaruit deze lezer zich ook kan verdiepen in bijvoorbeeld de manier waarop literaire stromingen deze confrontaties beschrijven, of door een vergelijking met ander werk van Vestdijk of ander werk uit die tijd.