Docenten Nederlands 15-18 | niveau 4 | Kartonnen dozen

Introductie

Tom Lanoye (op z'n Frans uitgesproken) is, met Herman Brusselmans, de grootste veelschrijver van België. Omdat Lanoyes werk hoge kwaliteit heeft, ligt de vergelijking met Hugo Claus en Louis Paul Boon voor de hand. Als ware opvolger biedt Lanoye in zijn boeken een wervelende show van taal en stijl.
Lanoye is in 1958 geboren in Sint-Niklaas, waar hij opgroeide als 'een slagerszoon met een brilletje' - dat is ook gelijk de titel van zijn prozadebuut (1985). Hij woont de helft van het jaar in Antwerpen, en de andere helft in Zuid-Afrika. Behalve romans en verhalen heeft Lanoye poëzie, toneelstukken, columns en kritieken  geschreven; daarnaast bewerkt en vertaalt hij buitenlandse literatuur. Zijn Monstertrilogie leidde tot een populaire televisieserie in Vlaanderen. Zoals ook bij zijn veelvuldige optredens op televisie blijkt, is Lanoye een geweldige performer; een aantal van zijn verhalen en romans heeft hij ook zelf op de planken gebracht. Lanoye houdt ervan om te provoceren. Hij was de eerste Belg die met zijn vriend een geregistreerd samenlevingscontract sloot. Hij werd in 2003 ook de eerste stadsdichter van Antwerpen. Zijn grootste succes is de autobiografische roman Sprakeloos (2009), een aangrijpende roman over zijn moeder, een amateuractrice die door een beroerte haar spraak verliest. Het boekje Heldere hemel dat als Boekenweekgeschenk 2012 verscheen, werd alom geprezen als 'eindelijk eens een écht goed Boekenweekgeschenk'.
Lanoye ontvangt voor zijn literaire werk ook veel waardering in de vorm van literaire prijzen, met als voorlopig hoogtepunt de  Constantijn Huygensprijs 2013 voor zijn hele oeuvre. De jury schrijft: 'Tom Lanoye heeft de Nederlandstalige literatuur een adembenemend oeuvre opgeleverd, waarin de taal kolkt en stroomt en de wereld geen moment rust wordt gegund.'

Inhoud

'Dit is het verhaal van een banale liefde en haar verterende kracht.' Met deze zin begint Kartonnen dozen. In het boek worden, met behulp van vier kartonnen dozen, herinneringen opgehaald aan de jeugdjaren van de ik-figuur. Het verhaal start bij de eerste ontmoeting met Z. tijdens een schoolreisje naar de Ardennen. Wat begint als een vriendschap tussen twee tienjarige jongens, ontwikkelt zich verder als beiden op de middelbare school zitten. Als de hoofdpersoon veertien is, begint hij te beseffen dat hij verliefd is op Z. Zijn verlangen naar Z. krijgt een expliciet seksueel karakter, maar de grote vraag is hoe Z. daarop zal reageren. Tijdens een reis met school naar Griekenland komt het tot de begeerde confrontatie, maar dat betekent gelijk ook het einde van de liefdesrelatie. In de epiloog richt de inmiddels 32-jarige ik-figuur zich nog éénmaal tot Z., zijn eerste grote liefde, en tot de lezer. 

Moeilijkheid

Echt moeilijk is Kartonnen dozen niet. De lezer zal misschien moeten wennen aan de uitbundige, niet rechtlijnige manier van vertellen; als hij zich daaraan kan overgeven, kan het lezen van dit boek een aangenaam avontuur worden. De manier waarop Lanoye vertelt over verliefdheid en seksualiteit kan die thema's voor sommige jonge lezers al te dichtbij brengen; op Scholieren.com schrijft een leerling dat de schrijver hem te persoonlijk werd en dat sommige passages wel op een korte handleiding voor masturberen leken.