Fries | niveau 2 | Tin iis

Hjirûnder sjochst seis stellingen oer Tin iis. Jou per stelling oan oftsto it der mei iens bist of net en sykje by dyn antwurd foarbylden út it boek.

1. 'Tin iis is in spannend boek.'
2. 'De mem fan Klaske is in heldin.'
3. 'It taalgebrûk fan Tiny Mulder is goed te begripen.'
4. 'Ik fyn Tin iis in goed boek, omdat it wier bard is.'
5. 'It is net te begripen dat Klaske de oarloch soms wol leuk fynt.'
6. 'Ik soe wol mei Klaske befreone wêze wolle.'

1. Wat fynst fan de titel Tin iis? Sprekt er dy oan? Wêrom wol of net?

2. In kear of acht komme de wurden 'tin iis' werom yn it boek. Hjirûnder sjochsto trije foarbylden fan fragminten dêr't dy wurden yn foarkomme. Besjoch dy fragminten. Wat betsjut it as Klaske 'tin iis' tinkt of in 'tin-iis-gefoel' hat?

Hoechst net nei kantoar? En ...,' begûn heit.
'Ferbeane fraach,' sei Dineke.
De rêst koe wol foarby wêze. Ik krige tin-iis-gefoel. Se die klean oan as soe se nei de Noardpoal. 'Hat mem in sjaal foar Pyt?' Pyt krige in sjaal en fuort wiene se.      
s. 61

Wat, as Dineke net weromkaam? Tin iis, tin iis.
s. 283

Ik waard mislik. Sa'n blydskip, en tin iis foar oaren. Tinkst allinne oan finzenen dy't frij wurde, net oan de folgjende kategory finzenen.
s. 292

3. Wêrom soe de skriuwster foar dizze titel keazen ha, tinkst?

4. Hjirûnder stiet de titel, oanfolle mei in pear alternative titels foar it boek. Betink sels ek noch twa titels en meitsje dan in top trije fan de bêste titels. Jou foar de bêste trije oan wêrom oftst dy sa goed fynst.  

* Tin iis
* Oarloch en Fryslân
* Heldemoed
* Frouljusferset
* .....
* ....

Stel dy foar datst in foarmjouwer bist. In útjouwerij wol Tin iis op 'e nij útjaan en jout dy de opdracht om in omslach te meitsjen foar it boek. Ek oare foarmjouwers wurde frege. Fansels wolsto graach dat dyn omslach keazen wurdt.

1. Meitsje it omslach. Ast wolst, meist gebrûk meitsje fan besteande foto's of byldmateriaal. Soargje dat de namme fan it boek en de namme fan de skriuwster dúdlik (en oantreklik!) op it omslach steane.

2. Skriuw in tekst fan likernôch trijehûndert wurden dêr'tst yn útleist wêrom't dyn omslach sa goed en sa passend is. Brûk dêr foarbylden by út it boek. Kinst arguminten betinke dy't slagge op de ynhâld, op de personaazjes, alles kin, ast mar útleist wêrom.

Ta ynspiraasje steane hjirûnder eardere omslaggen fan it boek.

1. Do hast in baantsje by de bibleteek en moatst in sjenre-sticker plakke op Tin iis. Twifelst oer de bêste sticker. It ikoan fan oorlog en verzet past goed, mar der binne ek oare mooglikheden.
Kies minstens trije ikoantsjes en lis per ikoan yn hûndert wurden út wêrom oftst fynst dat Tin iis dat ikoantsje krije kinne soe. Underbou dyn kar hieltyd troch foarbylden út it boek te jaan.



2. Tiny Mulder hat Tin iis skreaun as jongereinboek, mar it boek waard sa bot wurdearre troch folwoeksen lêzers dat it by lettere printingen net mear jongereinboek mar roman neamd waard. Fynsto Tin iis yn it earste plak in jongereinboek of fynst it ek geskikt foar folwoeksenen? Wêroan kinst fernimme dat Tiny Mulder it boek skreaun hat mei jongerein as doelgroep? Skriuw in tekst fan minstens trijehûndert wurden dêr'tst yngiest op dy fragen.

Op side 31-50 yn Basisboek Literatuur van Van Balen, Joosten en Peppelenbos, fynst in oersjoch fan ferskillende sjenres, dêr'tst by it meitsjen fan dizze opdracht wat oan ha kinst.

1. Hjirûnder sjochst twa sitaten út it boek dêr't Klaske kritysk tinkt oer har mem. Hoe is de relaasje tusken Klaske en har mem? Kinsto dy yntinke dat Klaske har soms ergeret oan har mem? Lis dyn antwurd út.

"Wikenlang mocht ik mem foar myn eagen net sjen. Wie ik oergeunstich op Anneke, om't se safolle of tefolle oandacht fan mem krige?"
s. 36

"Yn gefaarlike situaasjes wie mem beretter as wa ek, mar se koe net oer lytse ûngeriven, dy't har opfettingen trochkrústen. Wat koe it de Heare skele as wy op klompen yn tsjerke kamen."
s. 136-137

2. Klaske is in saneamd round character (ast net mear krekt witst wat dat is, sjoch dan nei de tekst ûnder boarne 1). Beskriuw yn minstens twahûndert wurden de ûntjouwing dy't Klaske trochmakket en brûk dêr foarbylden by út it boek.

3. Jou fan de karakters hjirûnder oan oftsto tinkst dat se round of flat characters binne en lis út wêrom. Ast fynst dat it round characters binne, lis dan út wat foar ûntjouwing se neffens dy trochmeitsje.
* Anneke
* mem
* Dineke
* mefrou Pitstra

Van Balen, Joosten en Peppelenbos. Basisboek Literatuur, Grins 2009, side 106-107.
Fryske wikipedy, Round character en Flat character.

Anneke wurdt yn de famylje Jagersma opnaam as ien fan de famylje. Hieltyd is dúdlik dat Anneke nei de oarloch werom gean sil nei har eigen heit en mem. Oan de ein fan it boek, as Nederlân befrijd is, giet Anneke yndie mei har heit en mem werom nei hûs. Anneke en Klaske ha inoar goed kennen leard. Stel dy foar dat Anneke en Klaske nei de oarloch kontakt meiinoar hâlde en brieven skriuwe.

Doch krekt of bist Anneke en skriuw in brief oan Klaske dêr'tst yn fertelst hoe't it no mei dy giet. Fertel ûnder oare hoe't it is om wer by dyn heit en mem te wenjen, dy'tst jierrenlang net sjoen hast. Helje ek herinneringen op fan dingen dy'tst by de famylje Jagersma belibbe hast.

Ast net witst hoe'tst begjinne moatst, kinst dit begjin oernimme:

Bêste Klaske,

It is alwer even lyn dat ik ôfskie fan jim nimme moast. Ik bin bliid dat de oarloch foarby is en dat ik no wer by ús heit en mem wenje kin, mar..

1. Fynsto Tin iis in spannend boek? Wêrom wol of net?

2. Wat fynsto it spannendste moment yn Tin iis? Lis dyn antwurd út.

3. Lês de teory ûnder boarne 1 oer hoe't in skriuwer spanning yn in ferhaal bringe kin. Hoe hat de skriuwster foar spanning soarge yn de sêne dy'tsto by fraach 2 útsocht hast? Underbou dyn antwurd troch de sêne út it boek der by te belûken.

4. Fan wat foar manier om spanning op te roppen makket de skriuwster it measte gebrûk neffens dy?

Van Balen, Joosten en Peppelenbos. Basisboek Literatuur, Grins 2009, side 99-100.

1. It ferhaal wurdt ferteld út it perspektyf fan in 'ik' wei. Wat foar soarten ik-fertellers binne der? Neam se en lis út wêr'tst se oan herkenne kinst. Sjoch yn de tekst dy't stiet ûnder boarne 1 ast it net mear witst.

2. Wat foar soart ik-ferteller is Klaske yn Tin iis, tinkst? Wêrom?

3. Lês no de earste side fan it boek nochris oer. Dêr kinst in dúdlike oanwizing fine foar it antwurd. Komst no op itselde antwurd út as by fraach 2? Nim de passaazje oer dêr'tst oan sjen kinst om wat foar ik-ferteller oft it giet.

4. Tiny Mulder hat derfoar keazen om it ferhaal fan de famylje Jagersma te fertellen út Klaske wei, it jongste suske. Hoe soe it ferhaal west ha as it Dineke wie dy't oer de oarlochsjierren fan de famylje Jagersma fertelde? En hoe soe it wêze as mem har ferhaal dwaan soe?

5. Wat soe foar Tiny Mulder de reden west ha om it ferhaal te fertellen út it perspektyf fan Klaske?

6. Werskriuw siden 151-152 (oant en mei '..al hat de trein wat fertraging') út it perspektyf fan Dineke wei. Ast leaver in oar part fan it boek opnij skriuwe wolst, dan mei dat ek. Motivearje dan dyn kar foar dat fragmint.

Van Balen, Joosten en Peppelenbos. Basisboek Literatuur, Grins 2009, side 101-105.

Opmerking: ast dizze opdracht graach dwaan wolst mar net ien fine kinst om dy mei te dwaan, kinst him ek yndividueel dwaan. Sjoch ûnderoan hoe't de opdracht dan útfierd wurde kin.

Oan it begjin fan it boek wurdt mefrou Goudman oppakt. Sy is âld en siik. Dineke fertelt oan har heit en mem dat âlde en sike minsken troch de Dútskers deamakke wurde, omdat se net mear wurkje kinne:

'Wa't net arbeidzje kin, moat dea, sels lytse bern. En,' ferfette Dineke ferheftich, 'sis no net, dat jimme dat net allang tochten. It wol jimme net oan. Jimme wólle it net leauwe. Net ien wol it leauwe, want sagau ast it leauste, kinst net om de konsekwinsjes hinne.' (side 42)

1. Wat bedoelt Dineke mei dy lêste sin? Oerlis meiinoar wat Dineke har boadskip is.

2. Tink nei oer de folgjende stelling:
As je witte dat ien gefaar rint, ha je de plicht om dy persoan te helpen.

Skriuw allebeide foar jimsels op wêrom oft jim it wol of net iens binne mei dizze stelling en brûk foarbylden út it boek om jim miening mei te ûnderbouwen.

3. Ferlykje jim antwurden meiinoar. Binne jim it iens? Op wat foar punten ferskille jim arguminten meiinoar? Op wat foar punten komt de argumintaasje oerien? Meitsje in ferslach fan jim diskusje.

[N.B. Dizze opdracht is it meast geskikt om yn twatallen út te fieren omdatst dan diskussiearje kinst, mar ast wolst kinst him ek allinnich dwaan. Yn dat gefal skriuwst by opdracht 2 in tekst dêr'tst yn fertelst wêrom oftst it wol of net iens bist mei de stelling. Brûk hieltyd foarbylden út it boek om dyn arguminten mei te ûnderbouwen. Opdracht 3 hoechst net te dwaan.