Fries | niveau 2 | De messeslikker

Diminsjes

Yndikatoaren

Taljochting | komplisearjende faktoaren

Algemiene fereasken (om tekst begripe te kinnen)

Reewilligens

De lêzer moat ree wêze om him oer te jaan oan in realistysk leafdesferhaal tusken twa personaazjes; foaral de prakkesaasjes fan haadpersonaazje Wierd freegje reewilligens fan de lêzers fan dizze roman.

Ynteresses

N2-lêzers hâlde fan realistyske ferhalen. De Messeslikker jout har sa'n ferhaal. Se sille har maklik identifisearje kinne mei de haadpersoanen, twa adolesinten. Dat is foar in N2-lêzer belangryk. It tema fakânsjeleafde sil ek in protte lêzers ynteressearje.

Algemiene kennis

Kennis oer de wrâld is net nedich, wol steane yn De Messeslikker ferwizingen nei de mienskip en de kultuer út de santiger jierren (hbs, Bastos, Fats Domino, Buddy Holly), mar de lêzers kinne har ek rêde sûnder kennis dêrfan. Psychyske kennis is belangriker: haadpersoan Wierd tinkt nei oer leafdesfraachstikken.

Spesifike literêre kennis (teory, streamingen, auteurs en mear soks)

Spesifike literêre kennis is net nedich.

Fertroud mei literêre styl

Wurdgebrûk

Yn De Messeslikker steane net in protte lestige wurden. Trochdat dy wurden yn in kontekst steane, hoecht it wurdboek der net altyd fuortendaliks by pakt te wurden. Dat is oantreklik foar de N1- en N2-lêzer.

Sinskonstruksjes

De lingte fan de sinnen yn it boek fariearret sterk. Doele brûkt bygelyks hiele lange bysinnen, mar syn sinnen binne bytiden ek koart (twa of trije wurden per sin).

Styl

De styl is tagonklik foar N2-lêzers. Der stiet net in soad byldspraak yn 'e roman, Doele brûkt net in protte metafoaren. De tema's binnen eksplisyt beskreaun. Foar N2-lêzers is dat moai. Wol brûkt Doele bytiden in iroanyske styl (‘Elts wie frij om it libben yn te rjochtsjen op syn eigen wize en as se miende, dat se gelokkich wurde koe mei immen dy’t foarhinne de bist úthong mar him noch yn C&A-pakken hise om opgong te meitsjen yn it libbensfersekeringswêzen dan hie se syn seine.’); foaral foar N1- en N2-lêzers kin dat lestich wêze. Itselde jildt foar de drûge humor fan Wierd yn de dialogen. N3-lêzers kinne dat miskien better wurdearje.

Fertroud mei literêre prosedees

Aksje

Yn de haadstikken bart in soad, mar fan echte askje is gjin sprake. Dat is minder oantreklik foar N1- en N2-lêzers. It giet foaral oer de psychologyske ûntwikkeling fan de haadpersonaazjes. De dialogen soargje foar bespegelingen fan de karakters, dat is miskien lestich foar N2-lêzers, mar se soargje ek foar tempo. Uteinlik is der wol sprake fan in plot: wint Wierd syn leafde Lucy werom?

Gronology

De struktuer fan De Messeslikker is ienfâldich. De gronology slút oan by de N2-lêzer: koarte haadstikken en der is dúdlik in begjin en in ein. Yn it ferhaal sitte net in soad werom- of foarútferwizings. Se binne dúdlik oanjûn mei wytrigels. De prolooch (oer de simmertiid op in waadeilân) liket los te stean fan it ferhaal tusken Wierd en Lucy, mar slút efternei wol oan by de romte binnen it ferhaal; dêr moatte N2-lêzers miskien wol goed oer neitinke. Yn de epilooch is in grutte tiidsprong makke. Ek dat kin lestich wêze foar N2-lêzers.

Ferhaalline(n)

De ferhaalline yn de roman is goed te folgjen foar N2-lêzers: de leafde tusken Wierd en Lucy. Ek de ferhalen dêr trochhinne (it fakânsjebaantsje fan Wierd, útgean op it waadeilân) binne goed te folgjen. It ferhaal is dêrtroch net kompleks foar N1- en N2-lêzers.

Perspektyf

It ferhaal wurdt ferteld út it auktoriale perspektyf wei. Dêrtroch komt it ferhaal soms wol op ôfstân te stean fan de lêzers. In ik-perspektyf kin tagonkliker wêzer. De lêzers wurde twongen om har te identifisearjen mei Wierd en him te folgjen yn syn prakkesaasjes. Net foar elke N2-lêzer is dat maklik, foar in N1- lêzer kin dat ôfstanlik wêze.

Betsjutting

It tema, de leafde tusken Wierd en Lucy, is daliks dúdlik. Doele beskriuwt it tema eksplisyt. (‘De brune wie Wierd mear nei it sin. Se wie net allinne stikken moaier as de blonde, mar hie ek wat bysûnders oer har, in wûnderlike mingeling fan iiskâldens en gefoeligens.’). De N2-lêzer hoecht dêr net op om te stinnen.

Fertroud mei literêre personaazjes

Karakters

Yn de roman folget de lêzer foaral de hannelings fan ien personaazje, Wierd. De N2-lêzer sil in protte fan syn hannelings begripe kinne (de leafde foar in famke, fakânsje op in waadeilân, ensfh.). Lucy hat in kompleks en ûngrypber karakter; dat kinne N1- en N2-lêzers lestich fine, foar N3-lêzers is dat in moaie útdaging.

Hoemannichte

De hoemannichte personaazjes is net grut. Wierd is de sintrale persoan. Ek Lucy stiet op 'e foargrûn. De minsken om Wierd hinne binne byfigueren (syn broer Jitse, Chris, Sorgdrager, Mieke). Sawol N1-lêzers as N2-lêzers kinne de hoemannichte personaazjes maklik oersjen.

Untjouwing fan karakters

De prakkesaasjes fan Wierd oer de leafde foar Lucy sille jonge lêzers befetsje kinne. Dat is har net frjemd. Dat makket Wierd net kompleks; yn syn karakter sit ek in ûntjouwing; dat is útdaagjend foar N2- en N3-lêzers.

Relevante  boarnen foar dosinten

Jabik Veenbaas, ‘Sikke Doele syn twadde mist substânsje’, Leeuwarder Courant, 08-06-2001.
Gerbrich van der Meer, ‘Noflike leafdesromânse’,  Friesch Dagblad, 02-08-2001.