Fries | niveau 3 | De boumaster fan de Aldehou

Yn De boumaster fan de Aldehou komme njonken de bou fan de Aldehou noch al wat ferhalen en persoanen foar. Yn dizze opdracht besikest dat te oarderjen yn in skema.

1. Folje de kolommen 3 en 4 fan it earste ûnderwerp sa folle mooglik oan.

2. Folje de rigel fan ûnderwerp 2 De leafde sa folle mooglik oan. Doch itselde mei ûnderwerp 3.

3. Underwerp 4 en 5 betinkst sels en follest fierder hielendal yn. Kinst tinke oan: de ôfrin fan de bou, de ôfrin fan it leafdesferhaal, it libben yn it Katolike Ljouwert yn de 16de iuw, freonskip, de herberch dêr’t Cornelis Frearks wennet, it fuortgean fan Cornelis Frearks út Ljouwert ensafh.

Brûk foar dizze opdracht de siden 174 en 175 achter yn De boumaster fan de Aldehou en de webside dy’t by de boarnen neamd wurdt.

1. Op de plattegrûn achteryn it boek steane 9 gebouwen.

a. Sykje op de kaart fan de webside mei help fan de kopkes rjochts, ‘Geloof’, ‘Bestuur en Rechtspraak’ en ‘Onderwijs en Zorg’ de gebouwen mei de nûmers 1, 8 en 9 fan de plattegrûn op. Printsje it ferhaaltsje dat der by heart út.
b. Sykje op de kaart fan de webside mei help fan de kopkes rjochts, ‘Geloof’, de gebouwen 3 en 5 fan de plattegrûn op. It liket oft dy der net by steane, mar ast de gebouwen oanklikst en de tekst iepenest, fynst se al. Printsje it ferhaaltsje dat der by heart út


2. Op de plattegrûn steane ek 13 strjitten. Sykje op de kaart fan de webside mei help fan de kopkes rjochts, ‘Verdwenen plekken’ en ‘Handel en Markten’ fan de strjitten mei nûmer VI en XIII fan de plattegrûn de namme op.  Printsje it ferhaaltsje dat der by heart út.


3. Hoe kinst de Midsiuwske stêd Ljouwert sa ’t dy achteryn it boek stiet, werkenne op in plattegrûn fan no?


4. Meitsje in digitale of papieren kuierrûte mei as startpunt De Aldehou.

a. Set op dy plattegrûn fan Ljouwert in kuierrûte by de gebouwen en plakken lâns dy’tst by 1 en 2 fûn hast.
b. Ferbyn dy plakken troch de strjitten te brûken dy’t neamd wurde op side 174 en 175 yn it boek.
c. Set in koart stikje tekst út it boek by de plakken dy’tst by a op de rûte set hast, te begjinnen mei de Aldehou.
d. Doch itselde mei de strjitten as dêr wat fan yn it boek foarkomt.
e. Brûk in part fan de teksten dy’tst fûn hast om ekstra ynformaasje by dyn rûte oan te jaan.

Kaart fan Ljouwert

1. De boumaster fan de Aldehou is in histoaryske roman.
a. Sykje op ynternet ynformaasje oer Jacob van Aaken en Cornelis Frederiks.  Skriuw op wat der fan har beskreaun stiet.
b. Jou eventuele jiertallen oan.
c. Sykje ek ynformaasje oer de bou fan de Aldehou. Wat kloppet mei it boek?

2. Haadpersoan en boumaster yn De boumaster fan de Aldehou is Cornelis Frearks.
a. As hy yn Ljouwert oankomt, is hy dan al de boumaster? Lis dyn antwurd út.
b. Wa is Jacob van Aaken?
c. Wat bart der mei him en wat hat dat fan gefolgen foar Cornelis Frearks?

3. De bou fan de Aldehou en it stopsetten dêrfan.
a. De toer fan de Aldehou stiet der noch. Wat hie it wurde moatten as it hielendal ôfboud wie?
b. Watfoar problemen binne der by de bou fan de Aldehou?
c.  Is de Aldehou net ôfboud om’t er al gau nei it begjin fan de bou skeef sakke of wie der noch in oare reden? Lis dyn antwurd út en jou de siden yn it boek oan dêr ’tst dyn antwurd fûn hast.

4. In belangrike rol yn it libben fan Cornelis Frearks spilet Christyn.
a. Wêr leart Cornelis Christyn kinnen en wat is se dêr?
b. Watfoar ferhaal fertelt Christyn oer harsels?
c. Christyn is de frou op wa’t Cornelis fereale rekket, mar foarmet ek in gefaar foar him. Lis út op watfoar wize.
d. Beskriuw yn it koart hoe’t it ôfrint mei Christyn. Sjoch de siden 156 o/m 160.
e. Wat wie de echte namme en it wiere ferhaal fan Christyn?

5. De boumaster fan de Aldehou is fiksje en histoarje.
By de antwurden fan fraach 1 hast de histoaryske feiten beskreaun.
Jou by de antwurden op fragen 2, 3 en 4 oan wêr’t it om fiksje giet.
Binne der ek antwurden op fragen dêr’t it net dúdlik is oft it fiksje of histoarje is?
Jou dy oan.

Besjoch it filmke oer de Mariaprosesje yn Boalsert yn 2015 en lês de ynformaasje op Wikipedia, beide oanjûn by de boarnen.
Lês fan haadstik VII de siden 66 fan ‘Ik siet dy earste omgongsdei...’ oant side 69 ‘De prosesje wie foarby.’ Tamminga beskriuwt dêr troch de eagen fan Cornelis Frearks de Us-Leaf-Frouwe-Omgong, de Maria prosesje.

1. Beskriuw de Us-Leaf-Frouwe-Omgong sa’t dy plakfynt yn it boek. Brûk dyn eigen wurden mar folgje wol de beskriuwing fan de omgong yn it boek. Skriuw it foar leeftiidsgenoaten byg. as in artikel yn ’e skoalkrante. Brûk sa’n 100 wurden.

2.
a. Op watfoar datum wie de omgong yn Ljouwert?
b. Wat waard der dan betocht?
c. Wat wie it doel fan sa’n omgong?

3. Wat fynt Cornelis Frearks fan sa’n omgong?

4. Is syn hâlding tsjin de Katolike tsjerke oer yn it algemien posityf of negatyf? Lis dyn antwurd út mei ferwizings nei siden yn it boek.

5. Jou in foarbyld fan in ûnderdiel fan de omgong beskreaun yn it boek dat no net mear by in omgong foarkomme sil.

6. Sokke omgongen wurde tsjintwurdich wer populêrder en komme faker foar. Sjoch de boarnen.
a. Op watfoar datum fine se meast plak? Wat foar dei is dat yn de Katolike tradysje?
b. Wêr komme se foar yn Fryslân en wêrom krekt dêr?

7. Wat  is de reden dat sokke omgongen lang net plak fûn ha?
Fan wannear ôf koenen se wer foarkomme?

Wikipedia, Processie
Boalsert, Mariaprosesje 2015, GPTV
Mariaprosesje Ljouwert, KRO/NCRV, website Inspiratie, 01-10-2013

1. Yn De boumaster fan de Aldehou wurde de gefoelens fan leafde tusken Cornelis Frearks en Christyn beskreaun.

a. Oer de gefoelens fan wa hellest it meast út it boek, dy fan Christyn of dy fan Cornelis Frearks? Lis út wêrom’tst dat fynst.
b. Beskriuw yn it koart de gefoelens fan beiden, sa asto se út it boek hellest.
c. Wat is in oarsaak foar de muoisume relaasje tusken beiden?
d. Wa makket it der ek net makliker op?


2. De leafde tusken Cornelis en Christyn rint op neat út. Cornelis heart dat Christyn yn it kleaster wennet en wat har achtergrûn is. Hy krijt har Nije Testamint en har kettinkje.

a. Beskriuw wat der mei Christyn bard is nei’t se út it Burmaniahûs flechte is.
b. Fynst it in logyske ûntwikkeling dat Christyn, dy’t oanhinger fan de lear fan de Dopersken wie, har heil socht hat yn in kleaster?
c. Sykje op ynternet de term ‘deus ex machina’ op. Lis de betsjutting út.
d. Fynst dat dy term fan tapassing is op Christyn har flecht nei in kleaster? Lis dyn antwurd út.


3. Skriuw in brief fan Christyn oan Cornelis Frearks.

a. Lis dêryn út wat Christyn oerkaam is ear’t Cornelis har kennen leard hat. Brûk dêrfoar it ferhaal út it boek.
b. Beskriuw de gefoelens dy’t Christyn foar Cornelis hat. Hjir kinst dyn fantasij brûke.
c. Lis út hoe en wêrom’t Christyn de kar makke hat om it kleaster yn te gean. Hjir kinst dyn fantasij brûke mar moatst wol rekken hâlde mei de tiid dêr’t Christyn yn libbet.
d. Slút it brief ôf mei útlis oer it jaan fan it Testamint en it kettinkje en in winsk foar Cornelis.

A
Yn De boumaster fan de Aldehou komt Jacob van Aaken foar as de earste boumaster fan de Aldehou dy’t opfolge wurdt troch Cornelis Frearks.
Lês side18: ‘Ik stiek de Nijstêdsgrêft ...’ oant side 23 ‘Doe’t it klokje fan de Aldehou...’

B
Sykje op ynternet it stik oer de Aldehou op de website fan it Histoarysk Sintrum Ljouwert, sjoch by de boarnen.
Lês de beide alinea’s boppe it plaatsje fan de Aldehou.

1. Komt dizze tekst oerien mei dy fan it boek sa asto dy lêzen hast by A? Lis dyn antwurd út.

Lês op de webside de earste alinea ûnder it plaatsje fan de Aldehou en belústerje ‘Liwadder blues’ fan Piter Wilkes, sjoch boarnen.
2. Hoe is neffens de skriuwer it negative byld fan de Ljouwerters foar har stêd mei ûntstien?
3. Tinkst dat it antwurd hjirfoar de oarsaak is foar it negative byld fan Ljouwerters foar har stêd of tinkst dat der ien of mear oare oarsaken binne? Skriuw ien op en lis dyn antwurd út.
4. Net-Ljouwerters hawwe ek wolris in negatyf byld fan Ljouwert. Sykje dêr in ferklearring foar en skriuw dy op.
 
Lês de twadde alinea ûnder it plaatsje fan de Aldehou.
5. Wêr blykt neffens de skriuwer it positive byld fan de Ljouwerters foar de Aldehou út?
6. Jildt dat byld fan de Aldehou ek foar net-Ljouwerters? Lis dyn antwurd út.
7. Hasto sels in posityf of in negatyf byld fan Ljouwert? Wêr is dat op basearre?

C
Teäterprodusint Jan-Dirk van Ravesteijn skreau de musical Mooi Mislukt oer de bou fan de Aldehou û.l.f. Jacob van Aaken. De ‘one-man-musical’ gie yn premiêre op 15 juny 2010 en waard op de earste ferdjipping fan de toer spile. Yn it stik jouwe wichtige persoanen har fyzje op de bou. Neffens de skriuwer hie Van Aaken net allinne skuld oan it fersakjen fan de toer.
Van Ravesteijn einiget it stik mei:

‘Wat mislukt is kan best mooi zijn.
Wie bepaalt wat schoonheid is?
Wat verschuilt zich achter een plaatje?
Een verhaal, geschiedenis.
Als je die kent kijk je anders en waardeer je ook de vorm.
Wie bepaalt wat schoonheid is?
Wie bepaalt die norm?’               (út Mooi Mislukt)

It stik tekst út C fynt De Aldehou wol mislearre mar jout der in oare wearde oan as de tekst by B yn de earste alinea ûnder it plaatsje op de webside.
1. Meitsje de tsjinstelling fan beide dúdlik troch de wurden dy’t brûkt binne.
2. Wat is de essinsje út it stik tekst by C?
3. Wat foar wearde wurdt oan it mislearjen fan de Aldehou takend?
4. Bist it iens mei dy opfetting of tinkst der oars oer? Lis dyn antwurd út.

D
Besjoch it plaatsje hjirboppe.

1. Wat is de namme fan de toer?
2. Wêrom is dy sa bekend?
3. Watfoar wurden út Mooi Mislukt fynst fan tapassing op de toer?
4. Wat is it ferskil tusken de miening fan minsken oer dy toer en oer de Aldehou?
5. Wat is dyn konklúzje?

Histoarysk Sintrum Ljouwert
Hans Brans oer Mooi mislukt, LC 16-06-2010
Piter Wilkens, Liwwadder Blues, Klip
Liwwadder blues, tekst