Fries | niveau 3 | De raven

1. Fynsto it wichtich dat der humor yn in boek sit? Motivearje dyn antwurd. 
Jou twa foarbylden fan humoristyske boeken.

2. Der binne ferskate soarten humor, bygelyks oerdriuwing, grap of mop, one-liner, irony, drûge humor, wurdgrap, grappige aksinten of fersprekking (de opsomming is net kompleet). Om hokker humor kinsto hiel bot laitsje? Neam in foarbyld.

3. Yn de earste sin op de achterflap fan De raven falt te lêzen:
‘... bytiden hilaryske famyljestoarje…’ 
Past it wurd ‘hilarysk’ by De raven neffens dy? Motivearje dyn antwurd.

4. Wat fûnsto de grappichste sêne út it boek? Motivearje dyn kar.

5. Hokker soarte fan humor kinst weromfine yn De raven? 
Jou twa foarbylden en bepaal dêrby om hokker humor it giet. Kies út de opsjes dy’t neamd wurde by punt 2. 
Set achter de foarbylden de sidenûmers út it boek. 

Hjirûnder steane fiif stellingen oer it ferhaal. Reagearje op trije stellingen troch oan te jaan oftst it der mei iens bist of net. Doch dat sa: 'Ik bin it wol/net mei dizze stelling iens, want...' en lis dan dyn antwurd út mei foarbylden út it boek. Set de sidenûmers by de foarbylden út it boek.  
Brûk foar alle stellingen minimaal hûndert wurden.

Stellingen:
1. It boek is geskikt foar jongere én âldere lêzers.
2. It ferhaal is realistysk.
3. De titel fan it boek is tapaslik.
4. It mystike elemint fan de raven is in moaie tafoeging oan it ferhaal.
Sjoch foar de betsjutting fan it wurd ‘mystyk’ hjirûnder by (literêre) teory.
5. Der sit (in protte) humor yn it boek.

Mystyk betsjut ‘net te ferklearjen’. Bygelyks: der wienen mystike krêften oan it wurk.’
Wurden mei deselde betsjutting: heimsinnich, mysterieus, riedseleftich, ûnferklearber.

De raven is foardat it yn boekfoarm útjûn is as feuilleton (= in ferhaal dat yn ôfleveringen yn kranten, tydskriften of op de radio, telefyzje ferskynt) op Facebook útbrocht. Fan tongersdei 23 maaie oant en mei freed 12 july 2019 binne de 47 ôfleveringen op de tiidline fan de skriuwster op Facebook publisearre.

Yn it neiwurd (fan side 190 ôf) ferhellet de skriuwster oer it sjenre ‘feuilleton’. Neist in ferfolchferhaal op papier yn kranten en tydskriften kinne harkspullen, telefyzjesearjes, soaps en blochs ek rekke wurde ta it sjenre.

1. Fan hokker feuilletons hasto wolris heard? Hoechst ‘m/se net perfoarst sels folge te hawwen. Jou in koarte omskriuwing. 

2. Hast sels wolris in feuilleton (foar in skoft) folge of folgest mooglik noch hieltyd? 
Beskriuw dyn ûnderfining yn sa’n 75 wurden.

3. Wêr moat neffens dy in feuilleton oan foldwaan sadat it foar dy ynteressant genôch is om (foar in skoft) te folgjen?

4. Hiest De raven folgje wollen doe’t it yn 2019 op Facebook kaam (en der fanút geande datst in Facebookfreon fan de skriuwster wiest)? Wêrom wol/net? 

5. Feuilletons yn kranten en tydskriften wienen eartiids folle populêrder as hjoed de dei.
Ferklearje wêrom’t it sjenre bygelyks yn de lette 18e en de hiele 19e iuw populêr wie. 
En wêrom is it sjenre hjoed de dei net populêr, tinkst?

6. ‘Hoewol't fúljetons hjoed de dei amper mear serieus nommen wurde,...’
Boppesteande útspraak stiet te lêzen op de Frysktalige Wikipedia.
Bist it iens mei dy útspraak? Wêrom wol/net?

Wikipedia

1. Fynsto it wichtich dat der spanning yn in boek/ferhaal sit? Motivearje dyn antwurd.

2. Neam trije foarbylden fan boeken, (telefyzje-)searjes of films dy’tsto hiel spannend fûnst. Jou dy elk foarbyld oan wêrom’tsto it sa spannend fûnst. 

3. Lês de literêre teory (sjoch hjirûnder).

4. Hokker soarte fan spanning kinst weromfine yn De raven? 
Jou trije foarbylden. Set achter it foarbyld de sidenûmer út it boek. 
En jou by elk foarbyld ek oan om hokker technyk om spanning yn it ferhaal te bringen it giet. 

5. Jou in tip oan de skriuwster hoe’t neffens dy it boek De raven (noch) spannend(er) meitsje kinnen hie. 

Spanning yn in ferhaal

In wichtige reden dat je as lêzer trochlêze wolle is dat je witte wolle hoe't it ferhaal fierder giet en hoe't it ôfrint. Dat betsjut net foar elke lêzer itselde.

Der binne ferskate techniken om spanning yn in ferhaal te bringen:

1. op in tige spannend stuit ophâlde en mei in oare ferhaalline trochgean;
2. de ûntknoping útstelle troch fertragingstaktiken te brûken;
3. de lêzer mear ynformaasje jaan as in personaazje;
4. de lêzer op de ferkearde foet sette troch wat te suggerearjen dat letter yn it ferhaal net wier blykt te wêzen;
5. fragen oproppe dy't earst folle letter yn it ferhaal beäntwurde wurde.

'Spanning', yn: Joke van Balen e.o., Basisboek literatuur. Grins, Uitgeverij kleine Uil, 2009, side 99-100.

Lês de resinsjes fan Doeke Sijens en Jelle van der Meulen oer De raven (sjoch by de boarnen). Beäntwurdzje dêrnei ûndersteande fragen.

1. Lêsto wolris in resinsje by in film, boek, muzykstik/-album, Netflix-searje, kompjûterspul, toanielfoarstelling of oare kulturele utering? 
Wêrom dochst dat of wêrom net?

2. Yn Basisboek Literatuur wurdt op side 183 sein oer in resinsje: 'Een recensie moet in ieder geval bestaan uit een weergave van een verhaal, een eindoordeel en argumenten bij dat oordeel.'
Kinst boppesteande weromfine yn de resinsjes fan Doeke Sijens én dy fan Jelle van der Meulen?
Motivearje dyn antwurd.

3. Ferlykje beide resinsjes en sjoch dêrby spesifyk nei wat der skreaun wurdt oer de styl yn it boek. 

4. Hokker fan beide resinsjes fynsto it bêste? Motivearje dyn antwurd.

Resinsje Jelle van der Meulen
Resinsje Doeke Sijens
'Argumenten in recensies', yn: Joke van Balen e.o., Basisboek literatuur. Grins, Uitgeverij kleine Uil, 2009, side 183.

De symbolyk fan in roas: de reade roas stiet symboal foar leafde, romantyk, hertstocht en ferlieding. 

1. Jou noch trije bistesoarten of blommesoarten dy’t earne symboal foar stean.
Jou ek in omskriuwing fan dy symbolyk.

2. Beskriuw de rol fan de raven yn it ferhaal. Wat fynst fan dy rol? Hie it ferhaal hiel oars west as de raven net yn it ferhaal foarkaam? Motivearje dyn antwurd.

3. Yn de mytology hawwe raven faak in wichtige rol. Lês ûndersteande siden op ynternet (sjoch boarnen).
Jou in oersjoch fan wêr’t raven foar stean kin. 

4. Wêr stiet neffens dy de raven symboal foar yn De raven?

5. It boek hat de titel De raven krigen. Is de rol fan de raven wichtich genôch om de titel der oan te ûntlienen? Motivearje dyn antwurd.

Wikipedia
Symbolyk oer de raven