Fries | Nivo start | Hero

Oan it begjin fan it boek sit Izaak ûnderdûkt mei syn mem yn Amsterdam. Letter, yn Fryslân, sjocht Izaak syn libben der hiel oars út. Yn dizze opdracht ferlikesto it libben fan Izaak yn Amsterdam mei it libben fan ‘Jan’ yn Fryslân.

1. Pak in papier en ferdiel it blêd yn twaen. Oan de linkerkant skriuwsto Izaak yn Amsterdam, oan de rjochterkant Jan yn Fryslân.

2. Skriuw yn stekwurden de ferskillen op dy’tsto/jim yn it boek fine. Tink oan:

• Wêr wennet er? (Hoe sjocht it hûs derút?)
• Wa binne om him hinne? (Famylje/frjemden)
• Wat yt er dêr?
• Wat docht er troch de dei?
• Wat is gefaarlik?
• Hoe fielt er him dêr?
• Wat is belangryk foar him?

3. Wêr hie Izaak/Jan it better neffens dy? En wêrom? Jou op syn minst twa redenen en skriuw dy op de achterkant fan dyn papier. Asto mei in klasgenoat oan dizze opdracht wurkest, bepraat dit dan mei syn twaen. Binne jim it mei-inoar iens? Lis út wêrom wol of wêrom net.

Yn it begjin fan it ferhaal is Izaak benaud en lilk as er te hearren krijt dat er nei Fryslân ta moat. Hy wit net wat him te wachtsjen stiet en is bang om syn mem efter te litten. Yn dizze opdracht skriuwst in brief oan Izaak om him wat moed yn te sprekken.

1. Lês de sêne fan side 13-18 op ‘e nij.

2. Skriuw op hoe’t Izaak him fielt. Hiesto deselde reaksje hân asto him wiest? Motivearje dyn antwurd.

3. Tink dy yn datsto in bekende bist fan Izaak, en do wolst him wat moed ynsprekke om Amsterdam efter te litten. Do skriuwst Izaak in brief, dy’t hy lêst krekt nei’t syn mem him fer-telt dat er nei Fryslân ta moat.

• Begjin mei in groet: "Bêste Izaak," of "Leave Izaak,"
• Stel dysels foar: Wa bisto en wêrom skriuwsto him? Bygelyks: "Ik bin... en ik haw heard datsto nei Fryslân ta moatst."
• Jou him wat treast: Wat soesto tsjin him sizze kinne om him minder bang te meitsjen? Betink twa of trije dingen dy't him helpe kinne. Brûk dêrby de ynformaasje dy’tsto út it boek helle hast.
• Fertel wat oer Fryslân: Wat witsto oer Fryslân dat him helpe kin? Is it bygelyks nofliker of feiliger op it plattelân?
• Jou him in pear tips: Wat soe Izaak dwaan kinne om him better te fielen? Tink oan dingen lykas: Hoe kin er syn famylje net ferjitte? Hoe kin er him oanpasse oan in nij plak? Wat kin helpe as er benaud is?
• Ofslute: Einigje mei in moaie ôfsluting lykas: "Ik hoopje datst moedich bliuwst" of "Ik tink oan dy"
• Undertekenje: Dyn namme

4. Lês dyn brief noch in kear troch: Is alles dúdlik? Hast flaters makke?

Yn dizze opdracht giesto djipper yn op nijsgjirrige wurden út it boek dy't belangryk binne foar it ferhaal. Troch wurden op te sykjen, te fergelykjen en te tekenjen, komsto better achter de betsjutting: in soartefan skattejacht nei taal!

1. Nim ûndersteande tabel oer op papier.

2. Skriuw fiif wurden op út it Fryske diel fan it boek dy’tsto moai of nijsgjirrich fynst, of dy’tsto noch net kenst. Skriuw se op yn de earste kolom fan de tabel.

3. Sykje dy wurden op yn it Ingelske part fan it boek. Lês de sin dêr’t it wurd ynstiet goed nei. Skriuw dan de Ingelske ferzje fan it wurd op yn de twadde kolom.

4. Yn de tredde kolom setsto wat de betsjutting is fan it wurd foar it ferhaal. Bygelyks:

5. Pak in papier en meitsje lytse tekeninkjes fan dyn fiif wur-den. Dat is by sommige wurden wat ienfâldiger as by oaren. Besykje it mar! ‘Spertiid’ soe der bygelyks sa útsjen kinne:

Om nei Fryslân te kommen, belibbet Izaak in spannende reis. Yn dizze opdracht leisto de reis fan Izaak en Els fêst op in kaart. Hast in kaart fan Nederlân nedich, kleurpotleaden en papier.

Foarôf: Yn it boek wurdt it net dúdlik wêr’t Izaak presys yn Fryslân telâne kaam. Skriuw op wêr’t yn Fryslân it neffens dy logysk is dat de pleats stie en lis koart út wêrom'tst foar dat plak keazen hast.
Kies dêrnei ien fan de twa ûndersteande opdrachten:

=> Opdracht 1: Pak in útdraai fan de kaart fan Nederlân derby en tekenje de rûte dy’t Izaak en Els neffens dy ôflein hawwe mei kleurpotlead. Tekenje mei reade stift wêr't gefaarlike plakken wiene, mei blau wêr’t Izaak en Els skoft hân hawwe.

-of-

=> Opdracht 2: Tink dy yn datsto Els bist en werom kaam bist yn Amsterdam. Do wolst de oare fytskoeriers op de hichte bringe fan dyn reis. Skriuw in reisferslach fan sa’n 200 wur-den fanút it perspektyf fan Els. Dit is in fertroulik dokumint foar it ferset. Ferwurkje dêryn:

• Hoe lang duorre de reis?
• Hokker gefaarlike situaasjes kamen se tsjin en hoe losten se dy op?
• Hoe besochten se net op te fallen?
• Oare ynformaasje dy't oare fytskoeriers brûke kinne by har-ren eigen reizen.

Oan ‘e ein fan it boek bliuwe wy as lêzer noch mei in oantal fra-gen sitten. Hoe giet it ferhaal fierder? Wat bart der nei de oarloch mei Izaak?

1. Is de ein fan it boek neffens dy in iepen ein? Fynst it in moai ein? Wêrom wol of wêrom net? Skriuw dyn antwurden op.

2. Tink dy yn dat it 1950 is. Fiif jier nei de ein fan it boek. Do krijst de kâns om Izaak op te beljen foar in fraachpetear. Betink trije fragen dy’tsto oan Izaak stelle wolst oer it libben nei de befrijing en betink wat Izaak syn antwurd dêrop wêze soe. Tink bygelyks oan: hoe is Izaak syn libben nei de oarloch? Sjocht er syn Fryske famylje noch in soad? Wat is der bard mei Hero?
Skriuw dyn fraachpetear op yn sa’n 300 wurden.

‘Hero’ is in bysûnder boek omdat it yn twa talen skreaun is: Frysk en Ingelsk. Wurden, sinsbou en útdrukkingen kinne ferskille tusken talen. Faak moatte der oanpassingen dien wur-de om it ferhaal yn in oare taal like goed klinke te litten.

Oersette giet oer mear as allinnich de oersetting fan wurden. In goed oerset boek lêst like natuerlik yn de twadde taal as yn de earste. Yn dizze opdracht ferlikest de Fryske en Ingelske tekst en ûndersikest hoe't taal ynfloed hat op in ferhaal.

1. Hjirûnder stiet de flaptekst fan ‘Hero’ yn it Frysk. De flaptekst jout koart de wichtichste ynformaasje oer it ferhaal. Dy ynformaasje giet faak oer de haadpersoan, in wichtich probleem yn it boek, en de romte (wêr’t en wannear’t it ferhaal spilet). Sa kin de lêzer fluch in idee krije wêr't it boek oer giet. Lês de flaptekst goed troch en beäntwurdzje dêrnei de fragen.

Yn de lêste winter fan de Twadde Wrâldoarloch moat Izaak syn ûnderdûkplak yn Amsterdam ferlitte, omdat it dêr te gefaarlik wurdt. Hy reizget achter op de fyts by koerierster Els nei syn nije skûlplak, in buorkerij yn it noarden fan Fryslân. En ek al binne de minsken dêr leaf foar him, hy fielt him iensum en ellindich. Pas at er freonskip slút mei it prachtige swarte hynder Hero, feroaret dat. De Dútsers wolle dy sterke Fryske hynst ek graach hawwe, en as de soldaten komme om it hynder op te heljen, kin allinnich Izaak in manier betinke om him te rêden.

2. Set de Fryske flaptekst troch in oersetmasine oer ta it Ingelsk, bygelyks troch Google Translate. Kopiearje/skriuw de Ingelske oersetting oer. Wat fynsto fan de oersetting? Soesto dingen oanpasse wolle oan de oersetting út de masine? Understreekje de stikken fan de tekst dy’tsto oanpasse wolst.

3. Lês dêrnei de Ingelske flaptekst. Hokker ferskillen sjochsto tusken de Ingelske flaptekst en dyn eigen oersetting? Hokker oersetting fynsto better? Lis út wêrom yn sa’n 50 wurden.

During the last winter of World War II, Izaak must leave his hiding place in Amsterdam to travel with Els, a bike courier, to live on a farm in the northern part of the Netherlands. Although the people are kind to him, he is miserable until he makes friends with a beautiful black horse, Hero, a frisian stallion wanted by the Germans. When the Germans come for the horse, only Izaak can think of a way to save him.

4. Yn de Fryske tekst stiet ‘in buorkerij yn it noarden fan Fryslân’, yn de Ingelske tekst: ‘a farm in the northern part of the Netherlands’. Wêrom wurdt yn de Fryske tekst oer Fryslân sprutsen, en yn de Ingelske oer Nederlân? Skriuw dyn antwurd op.