Fries | niveau 4 | Eilândochters

Eelkje en Arend ha in goede bân meiinoar. Oan 'e ein fan it boek docht bliken dat sy in geheim diele. Eelkje wol dat geheim oan har mem en har susters fertelle, wylst Arend dat net wol. Uteinlik wurde se allebeide ûnderfrege troch de plysje, sa docht bliken út de ferhaalline fan novimber 2001.

Stel dy foar dat Eelkje en Arend fan de plysje tastimming krije om inoar in mail te skriuwen. Doch krekt of bisto Eelkje en skriuw in mail oan Arend, of oarsom. Do meist dus sels kieze oftst dy ferpleatse wolst yn Arend of yn Eelkje. Gean yn op dyn gefoelens en hoe'tst tinkst dat it fierder gean sil mei jim en sjoch werom op wat der bard is. Wat soe Arend derfan fine dat Eelkje it geheim ferteld hat? Wat soe Eelkje derfan fine dat se miskien wol opdraait foar in flater dy't Arend makke hat? Skriuw in mail fan minstens 350 wurden. Begjin dyn mail mei in oanhef en einigje mei in ôfsluter. Soargje dat de ynhâld fan dyn brief kloppet mei de feiten yn it boek.

Hjirûnder sjochst in oantal stellingen. Jou per stelling oan hoe't Eelkje oer dat ûnderwerp tinkt, hoe't Arend der oer tinkt en hoe'tsto der sels oer tinkst. Brûk foarbylden út it boek om dyn antwurd op te basearjen. Achter de stellingen steane sidenûmers dy'tst brûke kinst, mar meist fansels ek oanwizingen fan oare siden helje. De earste stelling is by wize fan foarbyld foar in part al foardien.


Stelling 1
As in famke ferkearing hat, moat se har freon trou bliuwe. (s. 240)

Eelkje fynt dat in famke har freon net trou hoecht te bliuwen. Sy seit op side 240 dat Arend net ferwachtsje kin fan in famke dat se him trou is.
Arend fynt dat ....
Sels fyn ik dat ...


Stelling 2
As je wat ferkeard dien ha, moatte je dat opbychtsje. Ek as dat negative gefolgen hat. (s. 214-216)

Eelkje fynt dat ...
Arend fynt ...
Sels fyn ik ...


Stelling 3
It is moreel tastien om it libben fan in oare minske te beëinigjen, as dy oare jin bedriget. (s. 99)

Eelkje fynt ...
Arend fynt ....
Sels fyn ik ...

Op side 57 freget Arend him ôf:
Koe in oar jin safier krije dat je yn hâlden en dragen folslein feroaren? Dat je samar by steat wiene dingen te dwaan dy't je earder foar ûnmooglik holden.

1. Beäntwurdzje Arend syn fraach foar dysels. Hat in oar dy wolris safier krigen datst wat diest datst noait tocht hiest datst it dwaan soest? Of kinst dy yntinke dat dy dat oerkomt? Of kin in oar net safolle ynfloed ha?

2. Hoe komt it dat Arend him dat ôffreget? Skets de situaasje.

3. Beäntwurdzje de fraach foar Arend. Hat in oar him safier krigen dat er folslein feroaret?

4. Arend is in saneamd round character: hy makket it ûntjouwing troch. Mear oer dat begryp en it tsjinstelde dêrfan fynst hjirûnder by de boarnen. Ien fan dy feroaringen hat te krijen mei de relaasje ta syn heit. Beskriuw de ûntjouwing fan Arend syn hâlding tsjin syn heit oer. Doch dat troch de folgjende fragen te beäntwurdzjen:
a. Hoe tinkt Arend oer syn heit yn de simmer fan 1991? (Sjoch bygelyks side 50.)
b. Hoe tinkt er oer syn heit yn oktober 2001? (Sjoch bygelyks side 37 en 47-48.)
c. Hoe tinkt er oer syn heit oan 'e ein fan it ferhaal, as de hiele húshâlding wer op it eilân is?

Kinst by it beskriuwen fan Arend syn miening oer syn heit gebrûk meitsje fan de sidenûmers achter de fragen. Meist ek oare passaazjes út it boek brûke.

Op wikipedy: round character en flat character
Van Balen, Joosten en Peppelenbos. Basisboek Literatuur, Grins 2009, side 106-107.

1. Yn Eilândochters sitte ferskillende ferhaallinen: de simmer fan 1991, oktober 2001 en novimber 2001. Set dy ferhaallinen ûnder inoar en beskriuw de romte dêr't dy ferhaalline him ôfspilet. Wat is it ferbân tusken de romtes dy'tst beskreaun hast?

2. Hoe fynt Arend it om op in eilân op te groeien? En hoe tinkt Eelkje dêr oer? Kinst dy harren belibbing dêrfan foarstelle? Motivearje dyn antwurd.

3. Op side 111 stiet in passaazje dêr't Arend neitinkt oer hoe't it is om op in eilân te wenjen. Wat foar belangryk neidiel fan wenjen op in eilân komt hjir nei foaren? Wat dogge eilânbewenners deroan om mei dat neidiel libje te kinnen?

4. It wurd 'eilân' is yn it Italjaansk 'isola'. It Italjaansk hat ek it tiidwurd 'isolare', dat oarspronklik besjut: 'in eilân meitsje fan'. Hoe past dat by it antwurd op fraach 3?

5. Lês op Wikipedy oer de ferskillende funksjes fan romte yn in literêr ferhaal (sjoch boarne). Wat foar funksje hat de romte yn Eilândochters neffens dy? Jildt dat foar alle ferhaallinen? Jou minstens trije arguminten by dyn antwurd.

Wikipedy: romte yn literêre teksten

1. Op side 81 neamt Arend syn suster 'in Fenus'. Wêrom soe er har dy namme jaan? Wat binne de oerienkomsten tusken Eelkje en Fenus? Belûk yn dyn antwurd de sêne yn it boek (s. 81).

2. Op it omslach fan Eilândochters (útjefte 2004) stiet in Fenusbyldsje. Ek op side 97 sjochst sa'n byldsje. Sykje op Wikipedy út wat de funksje is fan sokke byldsjes.
a. Wêr wiene dy foar?
b. Neam trije mominten út it boek dat sa'n byldsje foarkomt.
c. Wa yn it boek hat allegearre sa'n byld? Binne dat froulju of ek manlju?

3. Lês de ynformaasje oer motiven op Wikipedy. Wannear wurdt in ferskynsel, barren of foarwerp yn in roman in motyf neamd?

4. Is it Fenusbyld yn Eilândochters in motyf, neffens de kritearia dy'tst by 3 neamd hast? Lis dyn antwurd út.

Op wikipedy:
Fenusbyldsje
Motyf yn de literatuer

1. Nettsjinsteande it serieuze tema, kin men sizze dat Eilândochters in boek is mei humor. Wat fynsto fan dy stelling? Bisto it der mei iens of net? Lis út wêrom. Moastesto by it lêzen wolris laitsje om it ferhaal en/of hoe't it skreaun is? Fynst dat de personaazjes humor ha?

2. Lês yn de boarne dy't ûnder it kopke 'Literêre teory' neamd wurdt wat it ferskil is tusken irony, sarkasme en synisme en lis yn eigen wurden út wat dat ferskil is. As it boek net beskikber is, kinst de begripen ek yn in oar boek oer literatuer opsykje, of op wikipedia.

3. Lês no de ûndersteande twa sitaten en jou per fragmint oan oftsto de toan iroanysk, sarkastysk of synysk fynst, en lis út wêrom.

Oan 'e muorre fan dy syn keamer in grutte portretfoto. Dêrnjonken foto's fan syn grêf mei, hoe koe 't ek oars, in oerdie oan plestik roazen yn sinken fazen. Gelokkich dejingen dy't rêsten ûnder sa'n ûnfergonklike blommepracht.
(s. 105)

Grutte kâns dat dy earne yn 'e stêd ûndersteboppen oan in peal hong. Of nee, mei dy har foarkommen, suver wat aristokratysk, siet se earder yn in djoere klub dêr't se har Josephine Baker-skonken troch rike stjonkerts betaaste liet.
(s. 144)

4. Sykje sels yn it boek om trije foarbylden fan irony, synisme of sarkasme.

5. Wat fynsto fan dizze stylmiddels? Wat foar effekt hat se op dy as lêzer?

Van Balen, Joosten en Peppelenbos. Basisboek Literatuur (2009), side 128-129.
Op 'e Fryske wikipedy: irony, sarkasme, synisme.

1. Arend hat in knappe freondinne, Arantxa.
a. Beskriuw de rol fan Arantxa yn Eilândochters. Jou dêrby omtinken oan de folgjende fragen: Is sy wichtich foar it ferhaal? Hie se der ek út kinnen om itselde ferhaal te fertellen?
b. Beäntwurdzje deselde fraach foar har eks, Xabier.

2. Lês no de resinsje fan Gerbrich van der Meer (boarne 1). Hoe tinkt sy oer de funksje fan Arantxa yn it boek? Jou oan wêrom oft se dat fynt, troch te sitearjen út de resinsje. Sa krijst sicht op de literatueropfetting fan Gerbrich van der Meer.

3. De Nederlânske skriuwer Willem Frederik Hermans (ûnder oare bekend fan De donkere kamer fan Damocles) hat sein dat yn de ideale literêre roman noch gjin mosk fan it dak falle mei sûnder dat dat in gefolch hat. Mei oare wurden: alles wat yn in roman bart, bart mei in reden. Wat fynsto fan dat idee? Bisto it mei Hermans iens dat alles yn in roman in funksje ha moat? Lis út.

4. Hoe tinkst dat Gerbrich van der Meer oer dy stelling fan Hermans tinkt?

5. Lês no de resinsje fan Jetske Bilker oer Eilândochters (boarne 2). Tinkst dat sy it iens is mei Hermans? Wêrom wol of net? Sitearje út de resinsje om dyn antwurd te ûnderbouwen.

Resinsje Gerbrich van der Meer, Friesch Dagblad, 6 augustus 2005
Resinsje Jetske Bilker op Farsk 48, 2005 [link wurket net mear]