Fries | niveau 4 | Rêdbâd

Sykje op ynternet op it stekwurd 'Redbad'. Der is in Nederlânske en in wiidweidige Fryske Wikipedy-side oer him.
Lês dy tekst. Meist ek oare teksten en gegevens oer Redbad brûke.

1. Neam trije gegevens út dyn boarnen op ynternet dy't net oerienkomme mei sa't it yn de roman oer Rêdbâd ferteld wurdt.

2. Wat is in histoaryske roman? Skriuw dat op yn net mear as tweintich wurden. Rieplachtsje boarne 1 of sykje op ynternet.

3. Betink in reden wêrom't in skriuwer ôfwykt fan wat histoarysk bekend is oer syn ûnderwerp.

4. Wêr kinst oan sjen dat Rêdbâd net in skiednisboek is mar in histoaryske roman?

5. Neam trije histoaryske romans fan de Fryske skriuwers D.A. Tamminga, Piter Terpstra en Durk van der Ploeg, fan eltse skriuwer ien. Jou oan yn wat foar tiid oft se spylje. Brûk boarne 2.

6. Yn it Basisboek literatuur stiet dat yn de histoaryske romans fan nei de neoromantyk (begjin 20ste iuw) de skriuwer óf de klam leit op de psychology fan de haadpersoan óf mear omtinken jout oan de histoaryske gebeurtenissen. Hoe leit dat neffens dy yn Rêdbâd ? Lis dyn antwurd út.

boarne 1 Basisboek Literatuur, Joke van Balen e.o., Grins 2009, s. 39.
boarne 2 Zolang de wind van de wolken waait, Teake Oppewal e.o., Amsterdam 2006, Haadstik 8, s. 244 e.f. Haadstik 8 yn de dbnl.

1. Neam neffens dy trije goede dieden fan Rêdbâd. Om dy wat op gleed te helpen binne hjirnei in oantal siden neamd dêr't grif wol wat te finen is: 36, 50, 61, 81, 145, 200, 210, 249, 260, 293. Brûk eventueel ek oare foarbylden, dy'tst sels fûn hast.

2. Neam neffens dy trije ferkearde dieden fan Rêdbâd. Siden dêr't dêr mooglikerwiis wat oer te finen is: 146, 149, 155, 160, 186, 211, 256, 331, 343, 353. Brûk byneed ek oare foarbylden, dy'tst sels fûn hast.

3. Fertelt Hadagrim dizze dieden partijdich en subjektyf of ûnpartijdich en objektyf? Lis út wêr'tst dat oan sjen kinst.

4. Wat is dyn miening oer de wurkwize fan Hadagrim as ferteller? Motivearje dy antwurd.

5. Hoe beoardielesto de persoan Rêdbâd, fynst him in goede kening of net? Brûk arguminten by dyn miening.

Meitsje in trailer, in promoasjefilmke oer it boek Rêdbâd fan twa oant trije minuten. Yn dit filmke presintearje jimme benammen de haadpersoanen Rêdbâd en Hadagrim.
Foar in foarbyld, sjoch jeugdtoanielselskip 'n Meeuw yn de boarne.

'n Meeuw op You Tube

Lês it ynterview mei de skriuwer oer dit boek út boarne 1 en besjoch boarne 2.

1. Wêrom hat de skriuwer dit boek skreaun?

2. Hoe ferwurdet de skriuwer syn doel yn it boek Rêdbâd en troch hokker persoan? Sjoch side 9, 10 en 11.

3. Hokker bân soe de skriuwer mei Fryslân ha neffens watst opmakkest út boarnen 1 en 2?

4. Hoe sjochst de relaasje dy't de skriuwer mei Fryslân hat werom yn syn skriuwersbedoeling?

boarne 1 Fraachpetear fan Sietse de Vries mei de skriuwer, LC 29-04-2011
boarne 2 De skriuwer sels oer it boek, You Tube

1. Skriuw fan side 9 o/m 11 de wurden op dy'tst net kenst.

2. Sykje de betsjutting fan dy wurden op.

3. Hoe erfaarsto dy drege en âlde wurden by it lêzen, wat roppe dy by dy op? Nim de folgjende twa foarbylden: 'fan jeld begnobbe' en 'in gewante ferskining' en sykje sels noch in tredde foarbyld op.

4. Wêrom soe de skriuwer dizze wurden brûke, ek al binne se net mear sa gongber? Neam minstens twa motiven.

5. Lês side 9, 10 en 11 fan dizze roman. Skriuw de sinskonstruksjes op dy'tst nuver fynst. Bring ûnder wurden wat der frjemd oan is.

6. Kinst it lêzen fan in Fryske roman as dizze ferlykje mei it lêzen fan Ingelske, Dútske of Frânske boeken of net? Lis út wêrom.

Yn Rêdbâd wurdt Redbad taret op it keningskip troch de wolvetiid. Yn dat tariedngsritueel moat er fjochtsje mei minsken, de Woestlingen, en mei bisten, in wyld swyn en in bear. Ek iepenbierje de goaden har oan Redbad. Lês side 101 o/m side 123 fan de roman noch in kear.

1 Wat witsto fan mystyk yn it leauwen fan bg. Kristenen of oare godstsjinsten? Ast der neat fan witst meist dat ek sizze.

2 By de Godserfaring of mystyk ûndergeane persoanen in bysûndere, ûngewoane erfaring dy't net alledeisk is. Hokker erfaring hie Rêdbâd mei de ûnderneamde goaden, persoanen of krêften en/of wat koene dy foar Redbad betsjutte? Set de antwurden yn de tabel.

3 Lês it gedicht hjirnei fan de Fryske dichteres Rixt.

Oan him

Do bist foar my yn 't rûzjen fan de winen
en yn 'e iiv'ge sangen fan de see;
do bist foar my wêr't oargeltoanen sjonge
in liet fan wijinge, in liet fan free.

Do bist foar my yn 't poarper fan de sinne,
as jûns yn 't west de loft yn lôge stiet,
do bist yn 't boartsjen fan de bliere weachjes,
do bist yn 't bloeijend blomke yn de mied'.

Do bist wêr't skelle wjerljochtflitsen ljochtsje,
de tonger droanjend rôlet oer de wrâld,
yn 't ivich sniekleed fan de hege bergen,
yn 't hillich swijen fan in steatlik wâld.

Do bist foar my wêr't tûz'nen stjerren blinke
mei súv're glâns yn 't hege himelblau,
do bist yn al wat grut en goed en wier is,
wêr't God foar my is, leafste, dêr bisto.


Yn hokker rigels hat dit gedicht mei mystyk te krijen? Lis út.

4. By hokker goaden, persoanen of krêften fan opdracht 2 fynsto dit gedicht passen en wêrom?

5. Hoe posityf/negatyf komt de mystyk fan Rêdbâd en de mystyk fan Rixt by dy oer? Ljochtsje dyn antwurd ta.

De 100 mooiste Friese gedichten, Jetske Bilker en Babs Gezelle Meerburg, Grins 2006

1. Lês de resinsje fan Jetske Bilker oer dit boek út boarne 1.

Jetske Bilker seit yn har resinsje dat Schoorstra it kristlike Frankyske ryk en it heidenske Fryske beskriuwt. De Franken en de sindelingen skilderet er sa swart dat de Fryske heidenen der blanke sielen fan krije.

2. Lês no it ynterview fan Sietse de Vries oer dit boek út boarne 2.

Hoe beskriuwt neffens Sietse de Vries de skriuwer de Friezen? Wat is it ferskil en de oerienkomst mei de resinsje fan Jetske Bilker?

3. Mei wa bisto it iens en wêrom? Wat is dyn eigen miening?

4. Lês de stikken fan Jetske B. en Sietse de V. nochris. Skriuw fan beide stikken trije mieningen op dêr'tst it mei iens bist en trije mieningen dêr'tst it net mei iens bist.

5. Lês de resinsje fan Geart Tigchelaer, boarne 3.
Tigchelaar hat wurdearring en krityk op dit boek. Neam trije punten fan wurdearring en trije punten fan krityk. Jou dyn eigen miening oer de punten dêr't Tigchelaar it oer hat.

6. Tigchelaar jout ek in einbeoardieling fan it boek. Hoe is dy? Wat is dyn eigen einbeoardieling oer it boek?

boarne 1 Resinsje Jetske Bilker, LC 20-05-2011
boarne 2 Fraachpetear Sietse de Vries, LC 29-04-2011
boarne 3 Resinsje Geart Tigchelaar, Ensafh jg 3 (2011) nr. 4 s. 35-40 (sjoch hjirûnder by Downloads)

Lês 'Petear mei Willem Schoorstra' fan Hedwig Terpstra yn boarne 1 en 'Rêdbâd's saga' fan Geart Tigchelaar yn boarne 2

1. Hoe hat de skriuwer him kultuer-histoarysk taret op de persoan fan Rêdbâd? Wat fynsto fan dy tarieding werom yn dit boek? Wat is de miening fan Geart Tigchelaar oer de tarieding fan Willem Schoorstra op dit boek?

2. In bern mei in handikap hie gjin takomst yn 'e âlde Germaanske kultuer. Hoe hat de skriuwer dat yn syn boek ferwurke? Hoe komt it op dy oer ast de fyzje fan dy kultuer fergelikest mei de hjoeddeiske fyzje op it handikaptwêzen? Sjoch side 99 en 100 fan dizze roman.

3. De Friezen hiene ek in fyzje op de ferhâlding man/frou. Wat wie dy fyzje neffens Schoorstra en hoe hat de skriuwer dy fyzje yn syn boek brocht? Hoe froufreonlik wie Rêdbâd yn dit wurk neffens dy? Sjoch û.o. side 116 en 117.

boarne 1 Hedwig Terpstra op ensafh.nl 15 april 2011
boanre 2 Resinsje Geart Tigchelaar, Ensafh jg 3 (2011) nr. 4 s. 35-40 (sjoch hjirûnder by Downloads)

Lês de boarnen 1 o/m 3

1. Wat is de miening fan de skriuwer oer selsstannichheid fan Fryslân yn it petear mei Hedwig Terpstra?
Hy jout ek stânpunten fan oaren wer. Wat is neffens him de miening fan oaren? Foar hokker mieningen hat de skriuwer sympaty?
Yn hoefiere dielsto syn miening?

2. Hjirnei steane twa stellingen.

 'Fryslân moat as selsstannich lân fierder mei in eigen kening en dy earste kening moat Rêdbâd hite.'

 'De Friezen moatte har sterk meitsje foar kulturele autonomy'.

Sykje ien stelling út dêr'tst dy sterk foar meitsje wolst. Dyn dosint lit dy dit presentearje foar de klasse.

Mei 'Kulturele autonomy' wurdt hjir bedoeld: baas wêze oer eigen taal en kultuur.

3. Meitsje in stelling oer de selsstannichheid fan Fryslân dy't sa ticht mooglik by dyn eigen miening komt.

4. Hokker stelling soene Rêdbâd en Hadagrim makke ha oer de selsstannichheid fan Fryslân?

boarne 1. Fraachpetear fan Hedwig Terpstra mei de skriuwer op ensafh.nl 15 april 2011
boarne 2. Groep fan Auwerk
boarne 3. Nederlânske Wikipedia oer de FNP