Fries | Nivo start | Heech Tymo, sjoch omheech

Yn it boek steane in oantal yllustraasjes fan Carla van der Heijde. Yllustraasjes kinne in boek net allinnich oantrekliker meitsje, mar helpe ek om it ferhaal better te begripen.
Yn dizze opdracht giesto sels oan de slach as yllustrator.

1. Blêdzje it boek nochris troch. Fynst de yllustraasjes passen by it ferhaal? Hokker yllustraasje fynst it moaist? Beskriuw dit yn sa’n 50 wurden.

2. Kies in sêne út it boek dy’t dy oansprekt. Dat kin in momint wêze datst spannend, grappich of oandwaanlik fûnst.

3. Tekenje dizze sêne út. Kinst gebrûk meitsje fan pinnen, potleaden, stiften, of miskien sels ferve.

4. Skriuw dêrnei in koarte útlis fan wat der yn dizze sêne bart en wêrom’tst dizze sêne keazen hast. Omskriuw dit yn sa’n 50 wurden.

5. Hoe fieldest dy doe’tst dy sêne liest? Omskriuw dit yn sa’n 50 wurden.

Op de achterkant fan Heech Tymo, sjoch omheech stiet: ‘In boek foar lyts en grut, jong en âld, oer leafde en lije, it trochbrekken fan grinzen en ûntdekke wa’t je binne, skreaun mei humor en oant de ein ta spannend.’ Sa’n stikje tekst kin dy fertelle of it boek wat foar dy is.

1. Is dit boek echt foar elkenien?

Tinkst dat dit boek like moai is foar bern as folwoeksenen? Wêrom wol of wêrom net? Jou dyn miening yn sa’n 50 wurden.

2. Humor yn it boek
Fynst dat der in soad humor yn it boek sit? Sa ja, neam in foarbyld fan in grappige situaasje yn it boek. Sa nee, lis út wêrom’tst it net grappich fynst. Doch dit yn sa’n 50 wurden.

3. De ein fan it boek
Wat fynsto fan it ein fan it boek? Bliuwt it boek oant de ein ta spannend? Lis út yn sa’n 50 wurden.

Oan wa fan dyn klassegenoaten, freonen of famyljeleden soest it boek Heech Tymo, sjoch omheech oanriede? Skriuw in briefke fan sa’n 100 wurden oan dy persoan. As der gjin minsken yn dyn omjouwing binne dy’t neffens dy geskikt binne, dan kinst sels in fantasy-persoan betinke.

Lis yn it briefke út wêrom't hy of sy it boek neffens dy leuk fine sil. Tink dêrby oan: de ûnderwerpen dy’t yn it boek nei foaren komme, de haadpersoan, de ôfrin fan it boek, hoe’t it boek derút sjocht. Beneam twa dingen dy’t dy persoan oansprekke sille. Fansels giest der fanút dat dy persoan it boek noch lêze sil: gjin spoilers dus!

In foarbyld:

Hoi Anne,

Ik haw lêst it boek Heech Tymo, sjoch omheech lêzen. Ik tink datsto dit boek leuk fine silst omdat Tymo yn it ferhaal nije buorlju krijt dy’t hy yn it begjin net sa lije mei. Troch wat Tymo belibbet, feroaret syn miening. Hiesto dat ek doe’t dat nije famke by jim yn de strjitte kaam? Ik wit datsto ek wol fan spannende boeken hâldst: der gebeurt in soad yn dit boek. Yn elk haadstik makket Tymo wer wat geks mei. It is dêrtroch net allinnich spannend, mar ek grappich. Echt in oanrieder!

As Tymo wat ferfelends meimakket, ferstoppet er him gauris op de fliering. Dêr bout hy syn Legostêd op, of sjocht hy ta it rút út. Foar guon minsken kin it helpe om gefoelens út te skriuwen yn in deiboek.

1. Stel dy foar datst Tymo bist. Skriuw in deiboekside dêr'tst dyn gefoelens en gedachten yn beskriuwst. Skriuw oer ien fan de folgjende ûnderwerpen:

o Ferdy, de nije freon fan dyn mem. Wat fynst fan him? Wat binne dy soargen en wat hopest foar de takomst?
o Bahar, dyn nije buorfamke. Hoe fielde it doe’tst har foar de earste kear seachst? Wat soest tsjin har sizze wolle?
o De (mislearre) rêdingsaksje fan it protterke. Wat hiest oars dwaan wollen? Wat fûnst it slimst oan de situaasje?

Begjin dyn fragmint mei: “leaf deiboek, do riedst noait wat ik hjoed belibbe haw!”

De haadstikken yn Heech Tymo, sjoch omheech begjinne alle kearen mei in wurd en de wurdboekútlis. Bygelyks: Evolúsje – in net al te flugge feroaring fan alles wat libbet. (s.23.) Dat binne nije wurden dy’t Tymo leart yn it haadstik.

1. By it lêzen fan dit boek silst ek in pear nije wurden tsjinkaam wêze. Skriuw in nij wurd datst leard hast op, en skriuw dêrneist de betsjutting fan it wurd. Kinst de betsjutting fan it wurd opsykje op Frysker.nl. Somtiden hawwe wurden meardere omskriuwingen. Kies dan foar de omskriuwing dy’t it bêste by it wurd yn it ferhaal past. Ien foarbyld is útwurke:

Diggels (s. 59): stikken fan in foarwerp fan ierdewurk, porslein, glês dat útinoar fallen is.

(Neffens Frysker.nl kin in diggel ek in stik fan in ûntplofte bom of granaat wêze, mar dat komt yn it boek net foar. It giet yn it ferhaal om in stikken rút.)

2. De skriuwer, Koos Tiemersma, betinkt yn it boek soms ek nije wurden. Dan is it net nuver, datst dat wurd noch net kenst.

In foarbyld dêrfan is ‘gûlklim’. “Ik gûlklim by it trepke op en triuw it lûk iepen” (s. 34). Silst it wurd ‘gûlklimme’ net yn it wurdboek fine, mar ‘gûle’ en ‘klimme’ wol. Je kinne je foarstelle, dat Tymo gûlend it trepke opklimt.

Betink no sels sa’n nij wurd dat past by it ferhaal. Betink in sin dêr’t it wurd yn brûkt wurdt en lis út wêrom’t it by it ferhaal past. In foarbyld:

Búkspjeldzje: Tymo búkspjeldet de sliepende Ferdy.

Om’t Tymo Ferdy net lije mei, stekt hy him mei in spjeld yn de búk.

Yn it ferhaal wurdt de titel Heech Tymo, sjoch omheech twa kear neamd. Twa kear troch de mem fan Tymo. De earste kear op s. 76 en de twadde kear op s. 132.

1. Lês side 76 en side 132 nochris in kear.

2. Wêrom seit Tymo syn mem “Heech Tymo, sjoch omheech!” op s.76? Skriuw yn twa sinnen op wat der op dat stuit gebeurt en wêrom't se dit seit.

3. Op s .132 seit Tymo syn mem wer “Heech Tymo, sjoch omheech.” Wat gebeurt der yn it ferhaal op dat stuit en wat bedoelt se dêrmei, tinksto? Beskriuw yn sa’n 50 wurden.

4. Mei de sin “Heech Tymo, sjoch omheech!” rint it ferhaal ôf op s. 132. Wat fynsto fan it ein fan it ferhaal? Wie it in goed ein foar it ferhaal? Jou dyn miening yn sa’n 50 wurden.

5. Fynst dat de titel Heech Tymo, sjoch omheech goed by it ferhaal past? Wêrom wol of wêrom net?

6. Asto in oare titel foar it ferhaal betinke moatst, wat soe dat dan wêze?