Fries | Nivo start | Tie/Break

Tie/Break

Tie/Break

Jan Minno Rozendal
Niveau
Niveau start
Jaar uitgave
2024
Uitgeverij
Elikser
Plaats
Ljouwert
Aantal pagina's
56
Genre
  • jongereinboek
Tags
  • freonskip
  • tennis
  • geheimen
  • konflikt
  • foaroardiel
Taalniveau
A2

Over de auteur

Jan Minno Rozendal (1979) is yn De Westereen berne en hy hat skiednis yn Grins studearre.

Rozendal hat ferskate jeugdromans skreaun. Dat die er yn earste ynstânsje ûnder de skûlnamme I.E. Bloem. In skoftlang wie it net dúdlik wa’t I.E. Bloem wie. Mar doe’t er yn 2022 foar it boek it neidiel fan de twivel de Simke Kloostermanpriis krige, moast er him wol bekend meitsje om de priis yn ûntfangst nimme te kinnen.

Oare titels fan jeugdboeken fan Rozendal binne Eudiamoania en De Freon.

Inhoud

It ferhaal giet oer Jelle en Femke. Sy binne binne al jierren de bêste freonen. Se spylje tegearre fanatyk tennis. Mar no op de middelbere skoalle hat Femke ynienen oare ynteresses en siket sy freonskip by oaren. Alles liket wol oars wurden en Jelle fynt it mar neat. Wol Femke eins noch wol mei him dat belangrike tennistoernoai spylje? Hy ferliest stadichoan syn bêste freondinne, it famke dêr’t er alles fan wit, sels har aldergrutste geheim.

Leesaanwijzingen

It boek Tie/Break lêst flot. It ferhaal spilet him op werkenbere plakken ôf: de middelbere skoalle, yn de thússitewaasje en op de sportklub. Freonskip is in wichtich tema yn it boek.

It ferhaal draait om in geheim. Femke hat in grut geheim oan har freon Jelle tabetroud. Mar is dat geheim feilich by Jelle? 

Om over na te denken

Hoe giest om mei in persoan dy’t earst dyn bêste freon(dinne) is en letter oare ynteresses kriget? 

Wat is in passende straf foar immen dy’t in hiel grut geheim trochferteld hat? Hoe giest mei de persoan om dy’t in grut geheim fan dy trochferteld hat?

Hoe kombinearrest skoalle/hûswurk en de ambysje om topsporter te wurden?

Waardering

Hannah (1 vwo): ‘Ik fûn it hiel spannend om der achter te kommen wat it geheim fan Femke wie.’

Bjoke (1 vwo): ‘Ik fûn it in hiel leuk boek. Ik woe graach trochlêze en witte hoe’t it ôfrûn.’

Leestips/meer weten

www.lesno.nl

Samengesteld door

Ans Wallinga

Aanbevolen

Opdrachten


Niveau start - Opdrachten

Boek Jan Minno Rozendal Tie/Break
NûmerN0/1
Nivo0
Stúdzjelêst1
Wurkfoarmyndividueel
Fokuskaft
Learst

om nei te tinken wat it omslach fan in boek oer it ferhaal seit

Opdracht

A

Fraach 1.   Wat fynsto fan it omslach fan it boek Tie/Break? Jou dyn miening oer ûndersteande fjouwer punten.
Nim de wurden oer en folje oan.

  1. Ofbylding: …
  2. Kleurgebrûk: …
  3. Lettertype: …
  4. Sfear*: …

*Wat mei ‘sfear’ bedoeld wurdt, wurdt ûnder de literêre teory útlein.       

Fraach 2. Stel de útjouwer wol it boek Tie/Break opnij útjaan. Dêrby is it de bedoeling dat it boek in nij kaft kriget.
Do meist dat kaft ûntwerpe. Hoe soe it der dan útkomme te sjen?

Nim de wurden oer en folje oan.

  1. Ofbylding: …
  2. Kleurgebrûk: …
  3. Lettertype: …
  4. Sfear*: …

B

Untwerp in nij omslach foar it boek. Tekenje it nije omslach op papier of meitsje it op de kompjûter. It moat passe by de antwurden fan opdracht A, fraach 2.

Literaire theorie

Sfear kin omskreaun wurde as de emoasjes of gefoelens dy’t in byld oproppe. By dizze emoasjes of gefoelens kinst bygelyks tinke oan bliid, lilk, fertrietlik, ferbaasd, nijsgjirrich, somber, ferheard, freugde, skamte, eangst ensafuorthinne. 

Makke trochAns Wallinga
Boek Jan Minno Rozendal Tie/Break
NûmerN0/2
Nivo0
Stúdzjelêst0,5
Wurkfoarmyndividueel
Fokuspersonaazjes
Learst

om in miening oer personaazjes te ferwurdzjen

Opdracht

Opdracht
A. Hjirûnder steane 5 útspraken oer Jelle en Femke. Jou by elke útspraak oan oftst it der iens of net iens mei bist. Skriuw derby wêrom’tst dat fynst.

1.Ik soe wol mei Jelle befreone wêze wolle.               

Iens/niet iens, want…

2.Femke is in aardich en sympatyk persoan.

Iens/niet iens, want…

3. It is hiel begryplik dat Jelle lilk op Femke is, omdat sy net mear mei him tennisje wol.

Iens/niet iens, want…

4. Ik fyn it hiel goed fan Femke dat sy yn de pauzes net mear by Jelle-en-dy sitte wol, mar no by Zhanna en Nicole sitten giet.

Iens/niet iens, want…

5. Tennis is de grutte passy foar Jelle en syn dream is om proftennisser te wurden, dêrom begryp ik wol dat er net sa bot foar skoalle motivearre is.

Iens/niet iens, want…

 

B. By hokker fan boppesteande útspraak moastest it langst neitinke om te bepalen oftst it der iens of net iens mei wiest?

Doch dat sa:

Ik moast it langst neitinke by útspraak …, omdat…


Makke trochAns Wallinga
Boek Jan Minno Rozendal Tie/Break
NûmerN0/3
Nivo0
Stúdzjelêst0,5
Wurkfoarmyndividueel
Fokusgefoelens
Learst

om foarfallen en gefoelens te keppeljen

Opdracht

By dizze opdracht moatst gevoelens keppelje oan foarfallen út it boek.
Skriuw de foarfallen oer. Skriuw achter elk foarfal it gefoel of de gefoelens dy’t de persoan (fet drukt) by dat foarfal hat, neffens dy.
Gefoelens: bliid, lilk, fertrietlik, bang, grutsk, ferromme (= opgelucht), jaloersk, senuweftich, ûnwis, tankber, betiizjend (= verward), ferfelend en iensum, twivel, spyt,

Foarfallen

  1. Femke stiet op Jelle by de lantearnpeal te wachtsjen om tegearre nei skoalle te fytsen.
  2. Jelle sjocht Femke yn it skoft by Zhanna en Nicole yn de kantine fan skoalle sitten.
  3. Femke wol net by Jelle en syn âlden komme te iten.
  4. Jelle komt derachter dat Femke achter syn rêch om mei in oar tennist hat.
  5. Jelle wurdt troch de konrektor nei hûs ta stjoerd mei de opdracht om syn âlden nei skoalle belje te litten.
  6. Femke sjocht Jelle foar it earst wer op skoalle nei’t er har geheim yn de klasse roppen hat.

 

Makke trochAns Wallinga

Niveau 1 - Opdrachten

Boek Jan Minno Rozendal Tie/Break
NûmerN1/1
Nivo1
Stúdzjelêst1
Wurkfoarmyndividueel
Fokuskwestje
Learst

om nei te tinken wat de gefolgen binne fan it trochfertellen fan in geheim

Opdracht

Beantwurdzje ûndersteande fragen. Doch dat yn hiele sinnen. Werhelje de fraach yn it antwurd.

A.

  1. Hat immen wolris in geheim oan dy tafertroud? Hoe fûnst dat?
  2. Hasto wol ris in geheim oan in oar ferteld? Wêrom wol/net?
  3. Wat is dreger: in geheim bewarje of in geheim oan in oar fertelle? Wêrom?
  4. Is der ferskil tusken grutte of lytse geheimen? En hoe bepaalst dat?

B.

  1. Wat fynst derfan dat Jelle it geheim fan Femke trochferteld hat?
  2. Jelle kriget behoarlik op syn kop nei’t er it geheim fan Femke troch it lokaal rôp. Wat fynst fan de reaksje fan

- Femke?

- Jelle syn âlden?

- de konrektor?

  1. Fynsto dat Jelle straf fertsjinnet? Wêrom wol of net?
  2. By ja: Wat is dan in passende straf foar Jelle, neffens by?
  3. By nee: Wêrom hoecht Jelle gjin straf, neffens dy?

 

Makke trochAns Wallinga
Boek Jan Minno Rozendal Tie/Break
NûmerN1/2
Nivo1
Stúdzjelêst1
Wurkfoarmyndividueel
Fokusfoaroardielen
Learst

om nei te tinken oer foaroardielen

Opdracht

Opdracht

A.

  1. Hasto wol ris meimakke dat immen in foaroardiel oer dy hie? Hoe fielde dat?
  2. Hasto wol ris murken datsto sels (miskien ûnbewust) in foaroardiel oer in oar hiest? Wat barde der doe?
  3. Wat kinst dwaan ast merkst as immen oer in oar in foaroardiel hat?

 

B.

  1. Yn it ferhaal Tie/Break hawwe guon persoanen foaroardielen oer Zhanna. Hoe kin dat?
  2. Hoe reagearje de tsjinstanners fan Jelle en Zhanna as se tsjin harren tennisje?
  3. Hoe kinne de foaroardielen yn boppesteande twa sitewaasjes ferdwine, tinkst?

 

 

Makke trochAns Wallinga
Boek Jan Minno Rozendal Tie/Break
NûmerN1/3
Nivo1
Stúdzjelêst1
Wurkfoarmyndividueel
Fokusmiening
Learst

Dyn oardiel kinst dúdlik meitsje mei allerhanne wurden.

Opdracht

A.
Kies hieltyd ien fan de twa beoardielingswurden dy’t neffens dy it meast op it ferhaal fan tapassing is. Nim de wurden oer en set in streek ûnder it wurd dat neffens dy it bêste op Tie/Break fan tapassing is.


  1. spannend / saai
    2. begryplik / ûnbegryplik 
    3. set my oan it tinken / lit my kâld 
    4. werkenber / net werkenber 
    5. dreech / maklik
    6. learsum / net fan nut
    7. leauweardich / net oannimlik
    8. yndrukwekkend / neatsizzend
    9. gefoelich / ûnferskillich 
    10. ferrassend / foarsisber 
    11. flot ferteld / langtriedderich 
    12. lit my meilibje / docht my neat

B.

Skriuw in mail (fan sa’n 100 oant 150 wurden) oan de skriuwer Jan Minno Rozendal fan it boek en jou him tips en tops oer Tie/Break. 
Begjin de mail sa:

Bêste Jan Minno Rozendal,

Ik haw it boek Tie/Break lêzen en ik wol jo graach witte litte wat ik fan it ferhaal fûn. Ik fûn it ferhaal…

-

-

-

-

Mei freonlike groetnis,
(dyn namme)

 

 

 

Makke trochAns Wallinga

Docenteninformatie

Yntroduksje
Yn 2024 skreau Jan Minno Rozendal it boek Tie/Break yn opdracht fan it lêsbefoarderingsprojekt LêsNo. Dat projekt hat as doel om literatueredukaasje yn it earste learjier fan it fuortset ûnderwiis te stimulearjen en dêrmei de wille yn it (Frysk) lêzen te ûntdekken en te fergrutsjen. Neist it lêsboek is der oansprekkend lesmateriaal ûntwikkele, in audiomeilêsferzje makke én folje koarte filmkes it ferhaal oan.


Ynhâld
Jelle en Femke binne al jierren de bêste freonen. Se spylje tegearre tennis en binne altyd byinoar. Mar no hat Femke op ’e middelbere skoalle ynienen oare dingen by de ein. Sy wol graach goed leare, wylst Jelle dat mear wat foar nerds fynt. Nerds lykas Zhanna, harren nije klasgenoate út Oekraïne. Alles liket wol oars wurden en Jelle fynt it mar neat. Wol Femke eins noch wol mei him dat belangrike tennistoernoai spylje? Hy ferliest stadichoan syn bêste freondinne, it famke dêr’t er alles fan wit, sels har aldergrutste geheim.

Swierte
Foar de begjinnende (Frysk)lêzer is it in oantreklik boek, omdat it giet oer werkenbere situaasjes. De haadpersoan (Jelle) is mei syn freondinne fan de basisskoalle nei it fuortset ûnderwiis gongen. De freonskip feroaret bot en dêr kin Jelle net goed mei omgean.
It boek is net tsjok en de tekeningen yn it boek meitsje it ferhaal libbener.
It boek is skreaun yn in flotte en eigentiidske styl dy’t makket dat de lêzer net stroffelje sil oer drege wurden of ûnbekend taaleigen.



Diminsjes

Yndikatoaren

Taljochting | komplisearjende faktoaren

Algemien fereasken (om tekst begripe te kinnen)

Reewilligens

Oer it algemien freget dit boek gjin grutte reewilligens fan de learlingen. It boek is net tsjok en it boek befettet tekeningen.

Ynteresses

De sport tennis nimt in fernaam plak yn yn it ferhaal. It helpt as de lêzer ynteressearre is yn sport/tennis.

It ferhaal is poergeskikt foar dyjinge dy’t derfan hâlde om te lêzen hoe’t minsken mei elkoar omgeane.

Algemiene kennis

Der is gjin algemiene kennis fereaske.

Spesifike literêre en kulturele kennis

Spesifike literêre en kulturele kennis is net fereaske.

Fertroud mei literêre styl

Wurdgebrûk

It wurdgebrûk is hiel tagonklik.

Sinskonstruksjes

Benammen koarte en ienfâldige sinnen. Hiel geskikt foar nivo Start.

Styl

De styl is koart en bûnich en dêrmei tagonklik.

Fertroud mei literêre prosedees

Aksje

Der sit in protte aksje yn it ferhaal. Benammen it geheim dat Femke by har draacht makket it spannend.

Gronology

It ferhaal wurdt gronologysk ferteld.

Ferhaalline(n)

Der is ien ferhaalline.

Perspektyf

It ferhaal wurdt út it perspektyf fan de haadpersoan Jelle ferteld.

Betsjutting

De tema's yn Tie/Break wurde eksplisyt beskreaun.
It boek befettet gjin djippere betsjuttingslagen.

De ûntjouwingen tusken ûnderlinge ferhâldingen fan de personaazjes kinne bydrage oan refleksje by de lêzer.

Fertroudheid mei literêre personaazjes

Karakters

Jelle – in jonge yn de earste klasse fan de middelbere skoalle – is de haadpersoan. Hy reagearret op it ferskil yn it hâlden en dragen fan syn freondinne Femke.

Neist boppesteande beide karakters is it tal karakters beheind en is harren rol yn it ferhaal dúdlik.

Oantal karakters

It oantal karakters neist de haadpersoan is oersichtlik en goed nei te kommen.

Untjouwing fan de karakters

Benammen Jelle makket in ûntjouwing troch. Nei in ympulsive aksje - it trochfertellen fan in grut geheim - moat er mei de gefolgen omgean. En in foaroardiel oer in klasgenoat blykt letter yn it ferhaal net te klopjen.

Ferantwurding

 

Relevante  boarnen foar dosinten

www.lesno.nl

https://www.tresoar.nl/literatuur/biografieen/64133b667611185f13bceade